رنگ باختن همزیستی با پرندگان زیر بار شهرنشینی
پرشین رز: ساری - هنوز سال های زیادی از آن زمان كه لانه پرندگان مهاجر كنج دیوار یا سقف چوبی خانه های روستایی و حتی شهری مازندران جا داشت، نمی گذرد كه زنگ خطر برای گونه های مختلف این مهمانان در استان به صدا در آمده است.
به گزارش پرشین رز به نقل از ایرنا، همین هفته پیش بود كه تازه متوجه شدم روزی هم به نام روز جهانی پرندگان در تقویم بین المللی وجود دارد و بر خلاف همه روزها، نه یك روز بلكه 2 روز را شامل می گردد ؛ نهم و دهم ماه مه میلادی برابر با نوزدهم و بیستم اردیبهشت.
پس از این بود كه به دور و برم نگاه كردم و یادی هم به خاطرات بچگی انداختم ؛ خاطراتی سرشار از شادزیستی و بی خیالی، خاطراتی كه در آن همه چیزها كامل و بی نقصند، حتی سقف چوبی دودزده خانه قدیمی پدربزرگ كه هر سال از ماه فروردین میزبان یك جفت پرستویی می شد كه در گوشه ای از سقف و در دنج ترین نقطه لانه می كردند.
حضور پرستوها سرگرمی كودكانه ما بود، از تلاششان برای یافتن خانه تا جوجه آوری و غذا دادن نوبتی به جوجه ها، و این وسط ما هم كمكشان می كردیم ؛ جوجه بی بال و پری را كه از لانه به زمین می افتاد، با برافراشتن نردبان دوباره به داخل لانه بر می گرداندیم.
همیشه آمدن پرستوها را به یاد می آورم ولی رفتنشان را هرگز، شاید همین رفتن بی سر و صدا و بی مقدمه اشان سبب شده تا امروز دیگرصحنه دیدن لانه پرستو كنج ایوان خانه یا چهچهه بلبل و آواز دیگر پرندگان روی تك درخت باغچه حیاط منزل حتی در روستاهای مازندران حدودا در حال تبدیل شدن به خاطره است و لابد یك جاهایی این زندگی به خاطره تبدیل گشته است كه روزی را به نام پرندگان نامگذاری كرده اند.
مازندران به علت شرایط آب و هوایی خاص و معتدل به همراه برخورداری از پوشش گیاهی در مناطق مختلف یكی از اصلی ترین كانون های كشور برای حضور پرندگان مهاجر اقصی نقاط جهان به حساب می آید.
این چرخه مهاجرت و حضور پرندگان تنها به فصول سرد سال خلاصه نمی گردد، بلكه در فصول گرم سال هم گونه های مختلفی از پرندگان زیستگاههای اصلیشان را در مناطقی مانند آفریقا برای فرار از گرمای طاقت فرسا ترك می كنند و مازندران به صورت طبیعی یكی از مقاصد سفر آنهاست.
براساس آمارهای رسمی سالانه بیش از یك و نیم میلیون بال پرنده مهاجر به مازندران می آیند كه از آن جمله در فصول سرد سال می توان به انواع حواصیل، غازها، درنا، قو، پلیكان، باكلان، پرستوی دریایی، سلیم، كاكایی، چنگر، اگرت، خوتكا، گیلان شاه و تلیله اشاره نمود.
این پرندگان از اوایل فصل پاییز از مناطق سردسیر جهان به مازندران می آیند.
پرندگان مهاجر تابستان گذر انواع بلبل، چلچله، زنبورخوار و پرندگان كنار آبزی كشورهای قاره آفریقا هم از اوایل بهار به مازندران می آیند و مرحله جوجه آوری را در این استان شمالی كشورمان طی می كنند و در اواخر تابستان این استان را به زادگاهشان ترك می كنند.
** تغییر معماری و مرگ زندگی پرندگان
در گذشته شكل بنای خانه منازل مردم مازندران كه دارای پشت بام و ایوان های چوبی بود محیط امن برای پرندگان مهاجر به شمار می رفت و آنها لانه های خویش را در این مكان ها می ساختند.
اما امروز با تغییر شیوه زندگی و رونق آپارتمان نشینی، چهره غریبه ای را برای پرندگان مهاجر رقم زده است كه برایشان دیگر از آن نقاط امن و همراه با آرامش خبری نیست.
به همراه رخت بستن پرندگان مهاجر از خانه های مردم مازندران و كوچ به سمت مناطق جنگلی، دشت ها و ارتفاعات، بساط سرمستی و فضای دل انگیز حضورشان هم از زندگی اغلب مردم مازندران رخت بربسته است، به صورتی كه سالهاست نه تنها از آن لانه های میهمانان مهاجر خبری نیست، بلكه دیگر صدایی از آواز و چهچه پرندگان هم گوش مردم این دیار را نمی نوازد.
*مازندران میزبان یك ونیم میلیون بال پرنده مهاجر
رئیس اداره حیات وحش اداره كل محیط زیست استان مازندران تعداد پرندگان مهاجر كه در فصول مختلف به این استان می آیند را حدود یك و نیم میلیون بال پرنده اعلام نمود.
كوروس ربیعی با اشاره به اینكه مهاجرت پرندگان به مازندران تنها به فصول سردسال خلاصه نمی گردد، اضافه كرد: برخلاف آنچه در اذهان عمومی وجود دارد پرندگان تابستان گذر هم به این استان می آیند.
وی زادگاه پرندگان تابستان گذر مازندران را فرسنگ ها دورتر از این استان یعنی كشورهای قاره آفریقا ذكر كرد و ادامه داد: اوایل بهار انواع بلبل، چلچه و زنبورخوارها برای تابستان گذرانی و جوجه آوری به این استان پرواز می كنند.
رئیس اداره حیات وحش مازندران تمام مناطق ارتفاعات، جلگه و دشت را مكان های حضور پرندگان تابستان گذر در این استان برشمرد.
وی اظهار داشت: انواع حواصیل، غازها، درنا، قو، پلیكان، باكلان، پرستوی دریایی، سلیم، كاكایی، چنگر، اگرت، خوتكا، گیلان شاه و تلیله، پرندگان زمستان گذر در مازندران هستند كه از اوایل پاییز سفر خویش را به این استان آغاز می كنند.
ربیعی فرار از سرمای مناطق سیبری و یافتن غذا را علت مهاجرت پرندگان زمستان گذر در مازندران عنوان نمود.
*رنگ باختن همزیستی انسان و پرندگان زیر بار شهرنشینی
وی همزیستی و آمیختگی زندگی و حضور پرندگان مهاجر با مردم مازندران در سال های گذشته را بسیار مشهود و خوب توصیف كرد و اظهار داشت: به صورتی كه گوشه سقف، زیر بوم و ایوان خیلی از خانه های روستایی و شهری مردم این دیار، لانه پرندگان دیده می شد.
ربیعی اظهار داشت: این مكان های دنج به همراه حس میهمان نوازی مردم مازندران در آن زمان محیطی امن برای حضور چند ماهه پرندگان مهاجر تولید می كرد.
وی سبك معماری كنونی خانه های مازندرانی ها به شكل آپارتمان را خالی از فضا و مكانی برای لانه گزینی مناسب پرندگان دانست و اضافه كرد: حضور كم و كمتر این پرندگان در منازل مردم استان ناشی از این مساله است و آنها ترجیح می دهند در فضاهای بكر و امن جنگل، دشت و ارتفاعات لانه های خویش را تولید كنند.
* خانه های امروزی تهی از مدافعان محیط انسانی
رئیس اداره حیات وحش مازندران اظهار داشت: حضور پرندگان مهاجر بویژه تابستان گذر در حفظ سلامت محیط انسان ها نقش آفرین است.
وی در توضیح این مساله به نوع تغذیه پرندگان مهاجر اشاره نمود و اضافه كرد: آنان با خوردن حشرات در خانه انسان ها، محیط را از این مزاحم ها پاكسازی می كنند.
ربیعی همینطور اظهار داشت: پرندگان بعنوان عاملان مبارزه بیولوژیك با آفت محصولات كشاورزی به شمار می روند كه حضورشان در این زمینه مثمرثمر است.
بر اساس آمارهای رسمی تابحال دستكم 370 گونه پرنده در مازندران شناسایی شده است كه 16 گونه آن در لیست قرمز تهدید سازمان جهانی حفاظت از طبیعت قرار دارند.
در این لیست، پرندگان برپایه میزان تهدید نابودی و انقراضشان به بحرانی، در خطر انقراض و صدمه پذیر تقسیم می شوند.
در میان 16 گونه پرندگان بومی و مهاجر مازندران 2 نوع پرنده، آینده اشان در مرحله بحرانی قرار دارد، پنج گونه پرنده در معرض انقراض محسوب می شوند و 9 گونه هم صدمه پذیر ارزیابی شده اند.
به نظر می رسد روز جهانی پرندگان یا پرنده مهاجر با این فهرست بلندبالای پرندگان مازندران خیلی سال پیش باید در این استان مورد توجه جدی قرار می گرفت.
روز جهانی پرنده مهاجر(WMBD)، یك برنامه تبلیغاتی سالانه است كه بر لزوم حفاظت از پرندگان مهاجر و زیستگاه آنها تاكید دارد و این برنامه، روشی موثر برای كمك به افزایش سطح آگاهی جهانی از تهدیداتی است كه پرنده های مهاجر با آنها مواجهند.
بهمین مناسبت برنامه روز جهانی پرنده مهاجر امسال در مازندران روز شنبه 22 اردیبهشت ماه با حضور مسئولان و تشكل های حافظ پرندگان در تالاپ لپوی بهشهر برگزار گردید.
2096/1654
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب