توافقنامه آب و هوایی؛دستاوردها و هزینه ها-۳
جای خالی دیدگاه متخصصان در پیوستن به توافق پاریس
پرشین رز: رئیس اندیشكده اقلیم و آمایش سرزمین می گوید بحران های محیط زیستی ایران ناشی از سوء مدیریت است و در فرایند تصمیم گیری در پیوستن به موافقت نامه پاریس از متخصصان اقلیم شناسی استفاده نشده است.
خبرگزاری مهر، گروه جامعه: وزرای امور خارجه و نفت در دو نامه جداگانه به رئیس جمهوری، خواهان تسریع در روند تصویب الحاق ایران به كنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل و تصویب آن قبل از اجلاس آذرماه این كنوانسیون شدند. محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه و بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت در دو نامه جداگانه به حسن روحانی، رئیس جمهوری درخواست كرده اند تا الحاق ایران به توافق نامه پاریس باردیگر در مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان قانون اساسی مورد بررسی قرار گرفته و تایید شود؛ چونكه به قول ظریف، ملحق نشدن ایران به این توافق نامه می تواند سبب باز شدن پرونده ای مقابل ایران در شورای امنیت سازمان ملل شود. این درخواست در حالی مطرح گردیده است كه هیچ گونه توافقی میان كارشناسان حوزه های مختلف در رابطه با این توافق حاصل نشده است. درباره این سوژه با دكتر حسن لشكری استاد اقلیم شناسی دانشگاه شهید بهشتی و رییس اندیشكده اقلیم و آمایش سرزمین گفتگو كردیم.
وقتی از گازهای گلخانه ای و موافقت نامه آب و هوایی پاریس صحبت می نماییم اغلب مردم آلودگی هوای كلانشهرها را به خاطر می آورند و پیوستن به این موافقت نامه را قدمی در راه رفع مشكل آلودگی هوا تعبیر می كنند. آیا موافقت نامه پاریس ارتباطی با آلودگی هوا دارد؟
آلودگی های كلان شهرها هیچ ارتباطی با گرمایش جهانی ندارد. توجه داشته باشیم دی اكسید كربن (CO۲) با منوكسیدكربن (CO) یك مقوله كاملاً متفاوت می باشد. آلودگی فعلی كلان شهرها نتیجه رشد افسارگسیخته شهرها و تولید و انباشت شهر از خودروهای بی كیفیت هست. آلودگی شهرها نتیجه الگوی نامطلوب طراحی شهری و عدم رعایت استانداردهای لازم در بلندمرتبه سازی و عدم رعایت شرایط اقلیمی محیط است. بدین سبب پیوستن یا عدم پیوستن به موافقت نامه پاریس و كنترل یا عدم كنترل تولید گازهای گلخانه ای مشكل آلودگی كلان شهرها را حل نخواهد كرد، فرافكنی نكنیم.
موضوع دیگری كه به گازهای گلخانه ای و موافقت نامه پاریس نسبت داده می شود گرمایش زمین و در كشور خودمان افزایش یك و نیم درجه ای میانگین دمای هواست. انتشار گازهای گلخانه ای چقدر سبب احداث گرمایش جهانی شده است؟ آیا در این زمینه مطالعه ای دقیق و كامل در كشور صورت پذیرفته است؟
در كشور مطالعات پراكنده ای درزمینه تغییراقلیم انجام شده است و بعضاً نتایج متفاوت و گاه نقیض حاصل شده است. مطالعه مقدار دقیق انتشار دی اكسید كربن در كشور و میزان تأثیر این گاز در گرمایش جهانی به سبب هزینه بر بودن تحقیقات و عدم حمایت مؤسسات یا نهادهای ذی ربط این تحقیقات یا انجام نشده است و اگر مطالعه ای انجام شده بسیار محدود و غیردقیق است. انجام چنین تحقیقات دقیق نیازمند احداث مؤسسات تحقیقاتی مجهز، آزمایشگاه های دقیق و مجهز و استفاده از دانشمندان مجرب با تخصص های مختلف (اقلیم شناس، هواشناس، شیمی جو، ...) است.
تحقیقات دانشگاهی و رساله های دكتری درصورتی كه موردحمایت نهادهای ذی ربط باشند می تواند نتایج خوبی را نمایش كند ولی در شرایط فعلی تحقیقات به سبب عدم حمایت های مالی عموماً تئوریك هستند. تحقیقات نیازمند نمونه گیری، نمونه برداری و مطالعات آزمایشگاهی كمتر موردتوجه دانشجویان تحصیلات تكمیلی و اساتید است.
چه نظریات دیگری برای توجیه گرمایش زمین وجود دارد؟
درباره گرمایش جهانی نظریات ضدونقیض متعددی وجود دارد. بعضی از دانشمندان اعتقاد به سرمایش جهانی دارند. همچنان كه عده كثیری از دانشمندان باز به گرمایش جهانی معتقد هستند. هر گروه باز استدلال های خاص خودرا دارند. این جانب باز به گرمایش جهانی معتقد هستم ولی عامل یا عوامل این گرمایش نیازمند تحقیقات جامع و غیر جانب دارانه است.
مدل های پیش بینی آینده دمایی و اقلیمی كره زمین كه پیش بینی می كنند در آینده با مصرف سوخت هایی نظیر نفت و گاز، دمای زمین افزایش پیدا خواهدنمود و خسارت فراوانی وارد خواهد شد، چه اندازه قابل اتكا هستند؟
این مدلها یكی دو دهه است كه وارد ادبیات اقلیمی كشور شده است. تمام این مدلها طراحی شده در همان كشورهای صنعتی هستند و هیچ كدام از مدلها در كشور باز طراحی یا بومی سازی نشده است. خیلی از این مدلها پیش بینی هایی درگذشته برای دما، بارش و یا سایر پارامترهای اقلیمی داشته اند كه ما الان در دوره پیش بینی شده قرارگرفته ایم. پس می بایست این پیش بینی ها الان باید تحقق پیدا می كردند.
درصورتی كه داده های ثبت شده فعلی با هیچ كدام از پیش بینی های انجام شده مطابقت ندارد. بدین سبب نتایج هیچ كدام از این مدلها قابل اعتماد نیستند، چراكه پیش بینی های گذشته آنها برای امروز تحقق پیدا نكرده است. یا مدلها دارای نواقصی اساسی هستند یا مدلها باید بومی سازی و بازطراحی شوند. بدین سبب پیش بینیهایی كه بر طبق این مدلها برای گرمایش آینده كشور انجام شده، محل تردید است. چونكه همین مدلها برای نقاطی از كشور سرمایش و برای نقاطی دیگر گرمایش حتی ۲ تا ۴ درجه پیش بینی كرده اند!
با توجه به این كه پیش بینی مدلهای وارداتی برای كشور درست از آب در نیامده، آیا از پتانسیل های اقلیم شناسی كشور برای تعیین آینده اقلیمی كشور و نمایش تعهدات بین المللی مانند موافقت نامه پاریس استفاده شده است؟
آب وهوا جزء معدود رشته هایی است كه عامه مردم به سبب تماس روزانه با شرایط جوی و تأثیر مستقیم از پدیده های آن نسبت به آن حساسیت نشان می دهند. در نتیجه هر فردی به بضاعت علمی یا تجربی خود تمایل دارد در مورد آن اظهارنظر كند.
ولی باید بپذیریم اقلیم شناسی هم مانند همه علوم دیگر یك علم است و برخلاف ظاهر ساده و قابل ملموس آن، بسیار پیچیده و بغرنج است. در نتیجه این علم هم تخصص و تجربه خاص خودرا می طلبد و اتفاقا به سبب این كه پدیدههای جوی به صورت مستقیم با زندگی و سلامت روزمره مردم ارتباط دارد، هرگونه تصمیم و اقدام درباره آن باید بسیار سنجیده و دقیق باشد. اقلیم بدلیل این كه یك پدیده جهان شمول است. یعنی می تواند بدون هیچ محدودیتی از مرزی وارد مرز دیگر شود. پس هر تغییری در هر نقطه ای از سیاره زمین می تواند سایر نقاط را متاثر كند. پس كنترل آن باز همكاری جهانی را می طلبد.
منتهی باید بپذیریم هركشوری با عنایت به موقعیت جغرافیایی خود نسبت به گردش جهانی جو دارای اقلیم منحصر به فردی هم هست. كشورهایی كه در كمربند خشك جهان (مانند ایران) قرار گرفته اند بلا پذیری بیشتری از پدیده های جوی دارند. پس چون اقلیم هر منطقه ای را براحتی نمی توان عوض كرد باید با آن به سازگاری دست پیدا نماییم تا بلا كمتری ببینیم.
بنابراین راهكارهای سازگاری و همزیستی مسالمت آمیز با آنرا از متخصص آن جویا شد. ولی متاسفانه در مسند تصمیم گیری مسائل مربوط به اقلیم، یا اقلیم شناسان نیستند یا افراد با تجربه قرار ندارند. درباره مراجع تصمیم گیرنده در باره تغییر اقلیم وضع از این هم اسفناكتر است.
در سطح جهانی نهادهایی مثل مجمع بین الدولی تغییر اقلیم (IPCC) بر این سوژه تمركز دارند. نهادهای این چنینی و ارگان های علمی كه ادعای گرمایش زمین به سبب فعالیت های انسانی را دارند چه اندازه از متخصصان استفاده می نمایند و چه اندازه سیاسی عمل می كنند؟
گرمایش زمین نه یك پدیده نوظهور و نه جدید است. نگاهی به گذشته تاریخی اقلیم سیاره زمین بر پایه مطالعات پالئوكلیمایی (دیرینه اقلیم شناسی) متوجه می شویم كه تابحال سیاره زمین چند دوره گرم و سرد را سپری كرده است. در ادوار گذشته كه خبری از این همه جمعیت، صنایع متعدد، سوخت های فسیلی و غیره نبوده گرمایش جهانی چگونه اتفاق افتاده است. در دوره هایی در همین كشور ایران دماهای بالاتر از این ثبت شده است.
اكنون باز كدام تحقیق علمی بی طرف ثابت كرده است كه گرمایش فعلی فقط ناشی از افزایش دی اكسید كربن است یا حداقل چه میزان از این گرمایش فعلی ناشی از دی اكسید كربن است. باید توجه داشته باشیم گازهای گلخانه ای دیگر بویژه بخار آب باند جذبی بسیار گسترده تری از دی اكسید كربن دارد. آیا تابحال تحقیق علمی دقیق در مورد سیكل های خورشیدی و تفسیر مقادیر انرژی خورشیدی انجام شده است؟ و یا نتایج واقعی آن نمایش شده است؟
مؤسسات تحقیقاتی جهان كه هدفمند این نتایج را منتشر و جامعه جهانی را با غول های رسانه ها فریب می دهند وابسته به چه نهادهای سیاسی هستند؟ چرا زمانی كه همه كشورهای صنعتی فعلی روند رشد صنعتی خودرا به صورت افسارگسیخته طی می كردند مسئله گرمایش و تولید گاز دی اكسید كربن را این همه در بوق و كرنا نكردند، حال كه كشورهای كمتر توسعه یافته مانند ایران كه قدم در توسعه صنعتی گذاشته اند مسئله گرمایش جهانی و تولید گاز دی اكسید كربن مطرح میگردد و نگران سلامت انسان ها و تخریب محیط زیست می شوند. این در شرایطی است كه یكی از بزرگ ترین كشورهای تولیدكننده دی اكسید كربن جهان كه ایالات متحده آمریكاست از عضویت كنوانسیون تغییر اقلیم خارج میگردد. درصورتی كه كشور ایران در موافقت نامه پاریس تعهد كاهش ۴ درصدی دی اكسیدكرین را می پذیرد. كاهش ۴ درصدی دی اكسید كربن چقدر به رشد اقتصادی، اقتصاد نحیف ایران لطمه و هزینه وارد می كند؟
محیط زیست و بحران های ناشی از آن در كشور كه زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده به یكی از دغدغه های اصلی ایرانی ها بدل شده است. بخش بزرگی از پیگیری مسائل مربوط به توافق پاریس در افكار عمومی به بحران هایی همچون ریزگردها، خشك شدن تالاب ها و ورشكستگی آبی بر می گردد. آیا ریز گردها و خشك شدن دریاچه ها به سبب تغییر اقلیم است یا مدیریت در سال های اخیر؟
پدیده ریز گردها و خشك شدن دریاچه ها هیچ ارتباطی با تغییر اقلیم ندارد. همه این ها به سبب سوء مدیریت هایی است كه در مدیریت منابع آب وخاك كشور اتفاق افتاده است.
جابجایی آب در حوضه های آبریز بدون مطالعه دقیق، راه اندازی سدهای گوناگون بدون توجه به حساسیت های زیست محیطی حوزه آبریز، نداشتن برنامه آمایشی مناسب برای كشاورزی، استفاده از كشت های نامناسب در اقلیم های خشك كه آب بری بالایی داشته اند، آبیاری سنتی مزارع، راه اندازی صنایع بزرگ بدون توجه به پتانسیل های آبی منطقه، فقدان یك فرهنگ صحیح درمدیریت و مصرف آب وعدم بازنگری و بازبینی در قوانین مالكیت آب و ده ها دلیل دیگرباعث بروز مشكلات زیست محیطی شده است.
آیا خشك شدن زمین های جلگه حاصلخیز خوزستان و تبدیل شدن آن به چشمه ریز گرد زاده تغییر اقلیم است یا سوء مدیریت؟ آیا خشك شدن دریاچه ارومیه نتیجه خشكسالی است یا سوء مدیریت در استفاده نامطلوب و بی رویه از منابع آب در سرچشمه های پیش از ورودی به دریاچه؟ چشمه های ریز گرد داخل عراق نتیجه تغییر اقلیم است یا خشك شدن هورهای گوناگون داخل عراق؟ گردوغبار خفقان آور دشت سیستان كه زندگی را برای ساكنان آن به جهنمی تبدیل نموده است نتیجه تغییر اقلیم است یا خشك شدن هامون ها؟ آیا این بادها در سنوات قبل نمی وزیدند؟ تحقیقات نشان می دهد كه الگوهای جوی تغییر چندانی نداشته اند و شدت بادها باز تغییری نكرده است.
این مطلب را می پسندید؟
(2)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب