به هامون در آمد یكی ژرف رود؛
گشایش قفل خشكسالی با كلید آب های ژرف
پرشین رز: رسانه ها، مردم و مسئولان همه از بی آبی می گفتند تا روزی كه خبر رسید منبع لایزال آب های ژرف تا ۱۷۳ سال آب ایران را تامین خواهدنمود. آیا كلید حفر چاه های ژرف در قفل خشكسالی كشور خواهد چرخید؟
خبرگزاری مهر، گروه جامعه-مسعود بُربُر: سقف های فروریخته، درهای شكسته، شیشه های خاك گرفته و باغ های خشكیده؛ این تصویر غالب ۳۰ هزار روستاست كه خالی از سكنه شده است. قایق هایی كه سال هاست به خاك نشسته اند و صدها پل كه ابعادشان نشان داده است زمانی آبی خروشان از زیرشان می گذشته و حالا جایی در میانه بیابان مانده اند؛ جنگل هایی كه هر ساله جمع تر می شوند و روستاهایی كه صف دبه های آبشان هر روز بی جان تر می شود. حالا مدتی هست كه خبری تازه رسیده: «سفره آب زیر زمینی كه از كوههای هندوكش و از راه منطقه سیستان وارد ایران می شود و سپس پیمودن منطقه كویری ایران، به خلیج فارس و دریای عمان می ریزد. عظمت این سفره آبی كه به شكل رود در عمق ۱۰۰۰ متری زمین در جریان است. حالا كل مصرف آب آشامیدنی كشور طبق آمار سال ۹۶ حدود ۷ میلیارد متر مكعب است اما به لطف خدای مهربان این سفره زیر زمینی به تنهایی بیشتر از ۱۰۰۰ میلیارد متر مكعب آب سالم و شیرین در خود جای داده است. یعنی معادل حدود ۱۷۳ سال مصرف آب آشامیدنی كل ایران.»
به محض انتشار این خبر واكنش های متفاوت شروع شد. برخی آنرا دروغی بزرگ خواندند و برخی دیگر آنرا دست اندازی تازه مدیران به آخرین گزینه ای كه مایه حیات ایرانی ها خواهد بود دانستند. عده ای كیفیت پایین و هزینه های بسیار بالای برداشت آب های ژرف را یادآور شدند و عده ای هم نسبت به خطرات احتمالی همچون فرونشست زمین آگهی دادند.
آیا چنین آبخوانی به راستی وجود دارد؟ آیا امكان برداشت آب از آنرا داریم؟ آیا برداشت آب های ژرف ایران را نجات می دهند؟
«توسعه پایدار یعنی از همه منابع ممكن استفاده كنیم»
چرا اول بیاییم به فكر این باشیم كم مصرف نماییم و به جای آنكه كشاورزی مان را رونق بدهیم آب های ژرف را نادیده بگیریم؟ وقتی آن زیر یك پتانسیل آب ژرف وجود دارد كه دائم هم شارژ می شود چرا استفاده نكنیم؟
یك كارشناس حوزه ژئوفیزیك زیست محیطی و اكتشاف منابع آب در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: این كه ما سفره های آب ژرف داریم یا نداریم و اینكه حجمش چه قدر است و چه قدر نیست بحثی است كه اگر كسی بخواهد چالشی بحث كند تا مطالعه دقیقی انجام نشود نمی تواند قطعی این مورد را رد بكند.
حمید سرخیل تاكید می كند: دلایلی كه برای امكان وجود آبهای ژرف از نظر علمی هست خیلی ساده است. ما در كشورمان تعداد بسیار زیادی یعنی بیشتر از ۱۵۰ میدان نفتی داریم كه در حوزه جنوب زاگرس استخراج می شود و در عمق دو هزار متری و چهار هزار متری و پنج هزار متری متری دائم با حضور آب همراه می باشد. یعنی كلا یكی از مسائل شركت نفت در قسمت اكتشاف و بهره برداری نفت این است كه ما با هجوم آب به مخازن نفت مان چه كار نماییم و چه طور این آب را مدیریت نماییم. پس ما در ۱۵۰ میدان نفتی با معضل حضور آب ژرف مواجهیم چطور این بحث پیش می آید كه آب ژرف نداریم؟
وی ادامه می دهد: جدا از این گسلهای زیرسطحی طویلی داریم و مثلاً گسلی داریم كه از خراسان جنوبی شروع می شود و شاخه ایش در كرمان و شاخه دیگرش در سیستان است به نام گسل نهبندان. این گسل به صورت شاخ و برگی است. گسل ها شكستگی های زیرسطحی هستند یا گاه رودخانه های زیرزمینی هستند كه آب در راه آنها فرار می كند و حركت می كند. عمقشان هم تا ۷ كیلومتری می تواند باشد. با عنایت به خاستگاه یا ساختار زمین شناختی ایران كه ایران در فلات پارسی است و این صفحه پارسی توسط فلات عربستان و فلات روسیه از دو طرف تحت فشار است. كشور ما به شدت تكتونیزه و پر شكستگی و گسل است و تمام این گسل ها گسل هایی هستند كه زیرسطحی هستند و به احتمال خیلی زیاد غالب این ها آب دارند و این ها دلیلهای خیلی واضحی است كه ما آب ژرف داریم.
این عضو هیئت علمی دانشكده محیط زیست درباره خبری كه در شبكه های اجتماعی درباره سفره آب زیرزمینی از هندوكش تا سیستان انتشار یافته هم می گوید: از نظر علمی وجودش امكان دارد و این چیزی نیست كه به این راحتی بتوان آنرا رد كرد چونكه كوه های هندوكش كوه های مرتفعی هستند كه برفگیرند و بارندگی خوبی به خاطر اقلیم خاص منطقه دارد. برف و آبی كه در این كوه ها هست به تدریج در زیرسطح نفوذ می كند و اگر شیب زمین یا شكستگی زمین در این منطقه در جهت مناسب باشد این آب ها توسط این شیب یا شكستگی منتقل می شود. پس این كه از نظر علمی این مسئله امكان پذیر هست یا نه بله امكان دارد. اما اینكه این مورد خاص آیا شایعه است یا واقعیت دارد؛ من به صورت رسمی شنیدم كه توسط چندین نهاد در كشور مطالعات انجام شده و با استفاده از ژئوفیزیك و بحث الكترومغناطیس از كشور روسیه كمك گرفته اند و بودجه اش را هم به چند نهاد همچون ریاست جمهوری، استانداری سیستان و بلوچستان و چندین دستگاه دیگر نسبت داده اند.
شوری این آب در حد ۲۵ گرم در لیتر است و شوری آب دریا ۴۵ است. پس این آب بسیار شوری است. ضمن اینكه این آب هایی كه در عمق بیشتر از ۱۵۰۰ اكتشاف می شود اكثرا آلوده به مواد رادیو اكتیو یا فلزات سنگین هم هستندسرخیل تاكید می كند: مطالعات الكترومغناطیسی را در اطراف زابل كار كردند و توانستند یك شكستگی آب دار عمیق یا یك سفره آب ژرف عمیق را شناسایی بكنند و می گویند كه حفاری انجام شده و سپس حدود دو هزار تا سه هزار متر توانستند به آب ژرف برسند. این ها صحبت هایی است كه رسمی و غیررسمی شنیده می شود و از نظر علمی هم امكان پذیر است و میتواند بالای ۹۰ درصد درست باشد.
وی در مورد مساله كیفیت آب استخراج شده هم می گوید: گاهی می گویند آبی كه از چاه درآمده املاح داشته و غیرقابل استفاده بوده و مواد رادیو اكتیو داشته است. خب وقتی چاهی حفر می شود باید مهار دیوار چاه صورت گیرد و به اصطلاح آستربندی كنید و می توانند به هر زونی كه می رسند اگر آب آلوده دارد آن آب را فیكس كنند و نگذارند وارد چاه بشود و بروند به لایه ای برسند كه آب كم شورتر و بدون خطرتر داشته باشد. این كارها را می توان حین حفاری و بهره برداری مدیریت كرد و دلیلی بر این نمی گردد كه فردی یا مجموعه ای قضاوت كند كه این چاه ژرف چاهی است كه امكان دارد آب خوبی به ما ندهد و این صحبت ها دور از واقعیت است.
این كارشناس ژئوفیزیك زیست محیطی درباره شبهه های در رابطه با هزینه برداشت آب های ژرف هم معتقد است: ارزش گذاری اقتصادی پروژه را معمولا به صورت بومی بررسی می كنند. باید ببینیم در منطقه ای كه با خشكسالی مواجه می باشد، مثلاً در سیستان و بلوچستان و بخش هایی از كرمان و جنوب خراسان یا جاهای دیگر ایران باید ببینیم هزینه مهاجرت افراد به خاطر خشكسالی و هزینه این جابه جایی ها و مسائل فرهنگی كه پیش می آید و هزینه پیدا نكردن شغل های جایگزین برای مردم و مانند این ها چقدر است. بعد ببینیم این هزینه چه قدر برای یك سیستم، یك دولت یا كل كشور مساله ساز است و آنرا مقایسه نماییم با هزینه یك چاه دو هزار متری كه شركت نفت در واقع دائم دارد در مخازنش مشابه این چاه ها را حفر می كند. از میان آن ۱۵۰ میدان نفتی شاید در بیشتر از ۵۰ میدان چاه پنج هزار متری حفر شده باشد. پس ما اگر صرفا بخواهیم بگوییم آب تمام شده از حفاری چاه آب ژرف چه قدر برای ما هزینه دارد، باید بیاییم هزینه های اجتماعی و مسائلی كه از خشكسالی پیش می آید را هم در نظر بگیریم. اگر همه این ها را با هم ببینیم، خواهیم دید كه سراسر منفعت است. حفاری انجام می دهیم كه كشورمان به صورت متداول می تواند انجامش بدهد و نیاز به هیچ كمك دیگری از جایی ندارد و آن هم وقتی كه ما یك چاه حفاری آب ژرف عمیق متناسب روی مخزن آب ژرفی داریم كه می تواند تاریخی باشد یعنی آب مناطق بالادست را بیاورد و سالیان سال آبدهی برای منطقه داشته باشد.
كسی كه این ها را مطرح می كند به منافع ملی توجه ندارد. این كه در روزنامه ها بگوییم چنین آبی از كجا می آید اصلاً درست نیست. من اسم نمی برم چون همین الان هم این ها مقابل ما استفاده شده است وقتی بر سر حقابه رودخانه هایمان مذاكره می نماییم می گویند شما آب ما را مقرر است ببرید. چه كسی این طور به خودش گل می زند؟ سرخیل در پاسخ به این پرسش كه آیا بهتر نیست این هزینه صرف بازچرخانی آب و بهبود راندمان آبیاری كشاورزی و شبكه توزیع و دیگر موارد هدررفت آب در كشور شود و بعد به سراغ منابع تازه احتمالی برویم می گوید: این كه ما اساسا باید كمتر مصرف نماییم و مصرف مان بهینه باشد و تكنولوژی های آب رسانی شهری یا كشاورزیمان را توسعه بدهیم در این ها اصلا شكی نیست. ولی ما از توسعه پایدار حرف می زنیم و توسعه پایدار هم اساسش بر انسان متمركز است و می گوید ما باید از محیط زیست حفاظت بكنیم برای این كه انسان در آن زندگی می كند. اگر می خواهیم توسعه پایدار و همه جانبه داشته باشیم چرا از همه ظرفیت هایمان استفاده نكنیم؟ چرا اول بیاییم به فكر این باشیم كم مصرف نماییم و به جای آنكه كشاورزی مان را رونق بدهیم آب های ژرف را نادیده بگیریم؟ یك جاهایی مثل مثلا استان سیستان و بلوچستان و كرمان و جنوب خراسان و یزد و طبس مناطقی هست كه اصلا آبی وجود ندارد كه بیاییم در مورد كم مصرف شدنش بخواهیم بحث بكنیم. وقتی آن زیر یك پتانسیل آب ژرف وجود دارد كه دائم هم شارژ می شود چرا استفاده نكنیم؟
وی تاكید می كند: این آبی نیست كه مثلاً فرض نماییم یك كپسول آب زیرزمینی وجود دارد كه اگر این را مصرف نماییم دیگر تمام شود. این كپسول از بالادست از مناطق مرتفع كوهستانی دوباره شارژ می شود. كما این كه اگر از این ذخیره استفاده نكنید توسط شكستگی های دیگر یا شیب زمین در سازندهای دیگر به مناطق دیگر می رود و هرز می رود. یعنی می رود و با آب های شور اختلاط پیدا می كند و شاید مثلاً به دریای عمان و خلیج فارس وارد می شود. خب ما یك مخزنی به نام آب ژرف داریم كه این تجدیدپذیر هم هست و دوباره شارژ می شود، چرا این منبع را هم جزو منابع محلی مان نیاوریم كه جلوگیری نكنیم از مهاجرت و مشكل مردم محلی مان را بتوانیم به صورت كار فوری و یا میان مدت حل كنیم؟ صددرصد مسائل دیگر هم مهم می باشد. بهبود تكنولوژی، كاهش مصرف آب، ساماندهی كشاورزی محصولاتی كه داخل كشور باید تولید بكنیم و محصولاتی كه باید خارج از كشور تولید بكنیم، همه اینها هست اما در توسعه پایدار ما چرا یك عامل را نادیده بگیریم؟
سرخیل در انتها می گوید: این عملیات هیچ مسئله محیط زیستی هم ندارد. گاهی این اشتباه وجود دارد كه مثلاً منجر به فرونشست و … می شود. اصلا فرونشست برای آبهای زیرزمینی است و نه آب های ژرف. برای آب هایی كه سطحی و كم عمق هستند و یك تا ۲۰۰متر تا ۵۰۰ متر عمق دارند. این آب اصلاً در سازندهای عمیق است و هیچ تاثیری بر لایه های سطحی ندارد. ضمن اینكه این ها قابل مطالعه و رصد است. سازند زمین شناسی بالایی آن منطقه را می شود مطالعه كرد كه ببینیم آیا رس است، سست است، یا نه؟ یعنی با كار علمی این بحث های بسیار ناچیزی كه در مورد فرونشست هست یا حتی مثلاً برای زلزله هست همه قابل كنترل و پیشگیری است و برداشت آب های ژرف هیچ مسئله محیط زیستی ندارد و اتفاقا به محیط زیست كشور كمك می نماید.
برداشت در تجدیدشوندگی مشكلی ندارد
با این حال همه كارشناسان با قاطعیت و قطعیت سرخیل صحبت نمی كنند. مخالفت با برداشت آب های ژرف و خطرات احتمالی اش برای محیط زیست به فعالان محیط زیست محدود نیست.
معاون مدیركل دفتر برنامه ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو درباره ادعای تجدیدپذیر بودن آب های ژرف و اینكه مرتبا از مناطق بالادست تجدید می شوند، به خبرنگار مهر می گوید: چه طور این مورد را تحقیق كردند؟ به هر حال ما در یك كشوری هستیم كه مقرر است از منابع آب موجود خودمان بهینه استفاده نماییم و اگر آب های ژرف تجدیدپذیری باشد كه در كشور بشود بهره برد چرا از آن بهره نگیریم؟
هزینه استخراج آب از عمق ۳ تا ۵ هزار متری زمین چقدر است؟ چه میزان برق برای استخراج این میزان آب ضروری است؟ آیا آب ژرف از راه یك چاه قابل استحصال است یا هزاران چاه برای استخراج آب ژرف ضروری است؟ هزینه حفر هر چاه چقدر است؟ چاه فعلی تابحال چقدر هزینه در برداشته است؟ هزینه لازم برای انتقال آب به سایر نقاط ایران چقدر است
هدایت فهمی تصریح می كند: حتی اگر از نظر اقتصادی به صرفه نباشد، اگر در دسترس باشد، در حد میزان تجدید شوندگی اش كه لطمه ای به محیط زیست نزند و از نظر زمین شناسی هم موجب فرونشست یا پدیده دیگری نشود حتماً برای شرب باید استفاده نماییم و در این شكی نیست. اما آن چیزی كه در كشور خیلی خطرناك می باشد آدرس غلط دادن به مسئولین و مردم است.
وی توضیح می دهد: یك چاه اكتشافی زده شده در یك منطقه بسیار وسیع، تا عمق ۲ هزار و ۲۰۰ متر پایین رفتند تا به آب رسیده اما شوری این آب در حد ۲۵ گرم در لیتر است و شوری آب دریا ۴۵ است. پس این آب بسیار شوری است. ضمن اینكه این آب هایی كه در عمق بیشتر از ۱۵۰۰ اكتشاف می شود اكثرا آلوده به مواد رادیو اكتیو یا فلزات سنگین هم هستند.
وی تاكید می كند: متخصص بدون اسناد و مدارك و آزمایش نباید اظهارنظر كند. این كه این آب در زمانی ۶ لیتر بوده و بعد ۴ لیتر و بعد ۲ لیتر شده خب طبیعی است چون چاه اكتشافی است و بهره برداری نیست. اما این همه تبلیغات بكنند و این كه با یك چاه اكتشافی بشود حجم آبی كه آن زیر هست را حدس بزنیم در قرن ۲۱ واقعا بیشتر به یك شوخی بسیار بسیار عجیب و غریب می ماند و احتمالاً با رمل و اسطرلاب این كار را كرده اند.
معاون مدیركل دفتر برنامه ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو تصریح می كند: مسائل آبهای در عمق پایین مطالعات ژئوفیزیك خیلی سنگین و لرزه نگاری می خواهد. ژئوالكتریك و ده ها آزمایش دیگر همچون ژئوشیمی میخواهد و تفكیك عكسهای ماهواره ای و تصاویر دیگری كه هست و … باید صحت سنجی كنید و بتوانید بطور تقریبی ببینید این ابرحوضه كجاست.
فهمی آگهی می دهد: اصلاً طرح این مورد كه این آب از مناطق دور دست كشورهای خارجی می آید، ادعا مقابل كشور ما بوجود می آورد و منافع ملی ما را به خطر می اندازد. وقتی می رویم با طرف های دیگر برای مذاكره؛ می گویند شما كه آب كشور ما را می برید. یا مثلاً ما حق آبه در رودخانه های شرقی داریم كه وابسته به این كشورهاست. كسی كه این ها را مطرح می كند به منافع ملی توجه ندارد. این كه در روزنامه ها بگوییم چنین آبی از كجا می آید اصلاً درست نیست. من اسم نمی برم چون همین الان هم این ها مقابل ما استفاده شده است وقتی با افغان ها بر سر حقابه هیرمند و هامون صحبت می نماییم می گویند شما آب ما را مقرر است ببرید. چه كسی این طور به خودش گل می زند؟
وی در مورد این ادعا كه برداشت آب های ژرف عواقب زیست محیطی نداشته و منجر به فرونشست هم نمی گردد، توضیح می دهد: بدون تردید هر عملیاتی تبعاتی دارد. سه نوع آب در عمق های زیاد داریم. معمولا آب خوان های معمولی ما تا عمق چهارصد و یا پانصد متر است. این ها آبخوان های آبرفتی هستند و می توانند كارستی هم باشند و سازند سخت هم باشند. آبخوان های عمق پانصد تا هزار متر هستند با چاه های عمیق برداشت می شوند و تا ۱۵۰۰ متر هم هست كه معمولا در این عمق آب هایی پیدا می شوند یا آب تجدیدپذیرند یا آب هایی هستند كه به اصطلاح آب گسلی خوانده می شوند كه از راه گسل ها یا از مجراهایی این ها امكان دارد جاری باشند و تعیین حجم این ها بسیار دشوار است و هر كسی الان در این زمینه چیزی بگوید افسانه است و یعنی اصلا آب زیرزمینی را نمی شناسد و از حركت در آب زیرزمینی چیزی نمی داند. آب های عمق بیشتر از ۱۵۰۰ متر منابع آب فسیلی هستند كه در ضمن قرون و اعصار شكل گرفته اند و میتوانند آب شیرین یا شور باشند. معمولا آب های فسیلی تجدیدناپذیرند و یعنی منابع بسیار استراتژیك هستند.
ایران مشكل كمبود آب ندارد كه به دنبال منابع آب تازه باشیم، بلكه از مشكل مدیریت نابخردانه منابع آب رنج می برد. حالا باید مدتی انتظار كشید تا روشن شود راهكارهای معجزه آسا در دنیای كنونی امكان پذیر هستند یا نه و آیا كشوری كه چند دهه با بدمصرفی و بی تدبیری در مدیریت منابع آب مواجه بوده، می تواند با اتكاء به یك عامل، به شكلی معجزه آسا نجات یابد؟
معاون مدیركل دفتر برنامه ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو تاكید می كند: اگر منابعی برای مناطق محروم مثل سیستان و بلوچستان باشد و آب سالم و بهداشتی باشد و به سلامت مردم آزار نزند وزارت نیرو بدون تردید این آب را در اختیار قرار خواهد داد و تردید نكنید كه برای مردم آب فراهم خواهد نمود. ما در مناطق محروم سیستان و بلوچستان حتی با روش نمك زدایی از آب و به هر طریقی كه شده تامین آب بهداشتی كه وظیفه تمام دولت هاست را انجام می دهیم. به هر قیمتی شده باید برای مناطق محروم تامین آب نماییم كه مهاجرت نشود و جمعیت اسكان پیدا كند و مردم زندگی در خوری داشته باشند.
فهمی تصریح می كند: اما این چیزهایی كه در شبكه های اجتماعی و رسانه ها صحبت می كنند و به این شكل مبالغه آمیز صحبت كردن و بزرگ نمایی یك پدیده هیچ كمكی به مشكل مردم نمی نماید. بگذارید در یك فضای كارشناسی به صورت شفاف این مطالعات صورت گیرد. حتما این مطالعات در اختیار مردم قرار خواهد گرفت تا باخبر شوند. اول باید بدانیم چه قدر در آب دارایی داریم و بعد استفاده از آن هیچ ایرادی ندارد ولی این كه مبالغه آمیز صحبت نماییم و ارقام غیركارشناسی شده و درواقع آرزوهای خودمان را بگوییم جز این كه امید واهی بدهیم و بعدا اگر این آب پیدا نشود و وجود نداشته باشد سرخوردگی احداث شود كمكی به حل مسئله نمی كند.
معاون مدیركل دفتر برنامه ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو در انتها تاكید می كند كه وزارت نیرو به محض این كه مطالعات تكمیل شود به صورت رسمی و شفاف اطلاعات را در اختیار مردم قرار می دهد.
پرسش های بی پاسخ برداشت آب های ژرف
با این حال همه منتقدان برداشت آب های ژرف باز به نرمی هدایت فهمی سخن نمی گویند. محمد فاضلی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این باره می گوید: كارون بزرگ ترین و پرآب ترین رودخانه ایران است. كل آب سالیانه رودخانه كارون حالا به روایت برخی اطلاعات و آمار به حدود ۱۴ میلیارد متر مكعب كاهش یافته است اما كارون در پرآب ترین سال هایش باز بین ۲۰ تا ۳۰ میلیارد متر مكعب و حدود ۲۳ میلیارد متر مكعب آورد داشته است. ۱۰۰۰ میلیارد متر مكعب معادل آورد ۴۳ رودخانه كارون در پرآب ترین سال های آن است. عبور این میزان آب در اعماق زمین و خروج این میزان آب از دریای عمان در كدام گزارش كارشناسی و اثر علمی منتشرشده نشان داده شده است؟
وی تاكید می كند: به فرض كه این میزان آب در سیستان و بلوچستان كشف شود، این آب دارای چه كیفیتی است؟ آیا حاوی فلزات سنگین نیست؟ آیا شوری آب جهت استفاده انسانی استاندارد است؟ هزینه استخراج آب از عمق ۳ تا ۵ هزار متری زمین چقدر است؟ چه میزان برق برای استخراج این میزان آب ضروری است؟ آیا آب ژرف از راه یك چاه قابل استحصال است یا هزاران چاه برای استخراج آب ژرف ضروری است؟ هزینه حفر هر چاه چقدر است؟ چاه فعلی تابحال چقدر هزینه در برداشته است؟ هزینه لازم برای انتقال آب به سایر نقاط ایران چقدر است (تا ۱۷۳ سال آب آشامیدنی ایران را تأمین كند)؟
گسل های پهن استان اصفهان ذخیره بسیار خوبی از آب گسلی ژرف دارند كه قابل بهره برداری است و با جسارت اعلام می نماییم توانمندی مطالعات میدانی پتانسیل یابی آب های ژرف را در ایران و خصوصاً استان اصفهان داریم
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی می پرسد: ارزیابی اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی آب ژرف كجا صورت گرفته؟ توسط چه كسانی منتشر شده؟ و توسط كدام كارشناسان و نخبگان تأیید شده است؟ چه تضمینی هست كه آینده آن چه امروز درباره آب ژرف گفته می شود، همان چیزی نباشد كه امروز درباره سدسازی بیان می شود؟
فاضلی در انتها می گوید: هر تصمیم درباره آب، تصمیم درباره سرنوشت این كشور است. سیاست گذاری عرصه دل بستن به معجزه ها نیست، بلكه عرصه پاسخ گفتن به سؤالات بسیار و درافتادن با پیچیدگی های بسیار است. سیاست گذاری آب ژرف، ژرفای بسیار بیشتری مطالبه می كند.
با این همه هنوز خیلی از مسئولان مدام سخنان خودرا به وعده این آب نویافته زینت می دهند. حبیب الله دهمرده، نماینده مردم زابل، زهك، هیرمند، نیمروز و هامون در مجلس شورای اسلامی، اعتقاد دارد كه آب های ژرف می تواند برای مردم این استان راهگشا باشد. پیشتر عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر كشور باز با اشاره به پیشرفت در طرح حفاری چاه ژرف و «امكان برداشت ۱۰۰ هزار لیتر در ثانیه» از آب های زیرزمینی استان سیستان و بلوچستان اظهار داشته بود: این منابع می تواند مبدأ خوبی برای امیدبخشی به مردم و كشاورزان این استان باشد كه به لطف خدا با ۱۰۰ درصد تكنولوژی داخلی این اقدام صورت گرفته است. مرتضی تیموری رئیس جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان هم گفته «گسل های پهن استان اصفهان ذخیره بسیار خوبی از آب گسلی ژرف دارند كه قابل بهره برداری است و با جسارت اعلام می نماییم توانمندی مطالعات میدانی پتانسیل یابی آب های ژرف را در ایران و خصوصاً استان اصفهان داریم.»
محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه باز اخیراً نتایج در حوزه آب های ژرف را خوب و مثبت ارزیابی كرده و گفته استفاده از آب های ژرف را در دستور كار داریم.
كارشناسان بارها تاكید كرده اند كه ایران مشكل كمبود آب ندارد كه به دنبال منابع آب تازه باشیم، بلكه از مشكل مدیریت نابخردانه منابع آب رنج می برد. حالا باید مدتی انتظار كشید تا روشن شود راهكارهای معجزه آسا در دنیای كنونی امكان پذیر هستند یا نه و آیا كشوری كه چند دهه با بدمصرفی و بی تدبیری در مدیریت منابع آب مواجه بوده، می تواند با اتكاء به یك عامل، به شكلی معجزه آسا نجات یابد؟ آیا آب ژرف به فرض واقعیت داشتن خشكیدن تالاب ها و رودخانه ها، فرونشست زمین، ریزگردها، موج مهاجرت بر اثر خشكی، كوبیده شدن آبخوان ها و... را باز جبران می كند؟
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب