دریاچه ارومیه نفس های آخرش را می کشد
پرشین رز: آذربایجان شرقی صدای فریاد بی آبی دریاچه ارومیه مدت هاست که بلند شده، اما متأسفانه با وجود اقدامات کم وبیش مسئولان هنوز دردی دوا نشده و هر روز خبرهای بد بیشتری از وضعیت این دریاچه مخابره می شود.
دریاچه ارومیه یکی از جاذبه های ایران و از آن مهم تر یکی از نمادهای مهم کشور شناخته می شد که کم جان شدن آن در طول سالهای گذشته واکنش های مختلفی از طرف آب شناسان بین المللی را دربرداشت اما متأسفانه با گذشت زمان طولانی از نفس زدن های این دریاچه هنوز مشکل بطور ریشه ای برطرف نشده است.
قصه پر غصه ی دریاچه ارومیه سال ها است که مانند زاینده رود و داستان خشکی تالاب های کشور بوسیله اخبار و یا از زبان محلیان منطقه به گوش می رسد. داستان غم انگیزی که نه فقط تبعات زیست محیطی آن بعد از خشک شدن دریاچه جبران ناپذیر است، بلکه خیل عظیم مهاجرت مردم منطقه را نیز بدنبال خواهد داشت.
از زمان شروع بصدا درآمدن زنگ خطر خشکی دریاچه ستادی بنام ستاد احیاء برای نجات دریاچه تشکیل شد و اقداماتی در قالب پروژه های مختلف برای صرفه جویی در آب و انتقال آب به دریاچه ارومیه شروع شد و تا حدودی دریاچه فیروزه ای شمالغرب که دومین دریاچه شور دنیا است را از خشک شدن نهایی نجات داد اما مدتی است که خبری از این ستاد و اقدامات آنها نیست و آنگونه هم که گفته می شود، دولت هیچ بودجه ای برای دریاچه اختصاص نداده است.
شاید اگر تدبیر بیشتری در سالهای ابتدایی خشک شدن این دریاچه می شد، حالا شاهد شرایط فعلی نبودیم، البته عده ای نیز تغییرات اقلیم و کم بارشی کشور را عامل اصلی خشک شدن دریاچه می دانند؛ در حالی که همه ی ما میدانیم کشور ما خشک و کم آب است و مردم و مسئولین باید مدیریت کنند و این مساله یکی دو روز نیست، در کل بدیهی است که مدیریت درستی در این بخش اتخاذ نشده چونکه اگر این اتفاق محقق می شد شرایط همچون حال حاضر نبود.
طی روزهای اخیر موضوع خشکی دریاچه ارومیه در مجلس شورای اسلامی عنوان شد و بازخوردهای بسیاری هم داشته است؛
توجه به دریاچه ارومیه ضروری است
رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی سه شنبه و در جریان رسیدگی به گزارش کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی در خصوص تصویب تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه، بعد از تصویب این تقاضا توسط نمایندگان مجلس در اظهاراتی تاکید کرد: واقعاً موضوع دریاچه ارومیه موضوعی مهم و ملی است و موضوعی استانی نیست و اگر به احیای این دریاچه توجه نشود و درباره آن چاره اندیشی صورت نگیرد اثرات زیست محیطی ناشی از آن چندین میلیون نفر را تحت تأثیر مسائل اقتصادی، سلامت و بهداشت قرار می دهد.
محمدباقر قالیباف افزود: دریاچه ارومیه نقطه ای کاملاً راهبردی است و از میان رفتن آن ظرفیتهای اقتصادی و محیط زیستی و کشاورزی کشور را به پتانسیلی منفی تبدیل می کند که قابل جبران نیست و ممکنست زیست را در بخش هایی از سرزمین ما تحت تأثیر قرار دهد.
رئیس مجلس شورای اسلامی با تاکید بر لزوم توجه به دریاچه ارومیه اظهار داشت: دریاچه ارومیه نقطه ای کاملاً راهبردی است و از میان رفتن آن ظرفیتهای اقتصادی و محیط زیستی و کشاورزی کشور را به پتانسیلی منفی تبدیل می کند که قابل جبران نیست و ممکنست زیست را در بخش هایی از سرزمین ما تحت تاثیر قرار دهد.
وی تصریح کرد: توجه به دریاچه ارومیه موضوعی لازم است و خواهش من از دولت محترم این است که چنانچه اقداماتی که درباره دریاچه ارومیه انجام شده اشکالاتی دارد آنها را مرتفع کنند چونکه اگر امروز هزینه ها در طرحی مدون و درست انجام نشود بعدها با چند برابر هزینه های امروز باید خسارت های به وجود آمده را جبران نماییم و این سرمایه نیز چنانچه امروز دریاچه را حفظ نکنیم، قابل بازگشت نخواهد بود.
قالیباف اظهار نمود: باتوجه به در پیش بودن رسیدگی به برنامه هفتم توسعه در مجلس کاملاً آماده هستیم تا چنانچه دولت هر پیش بینی که برای احیای دریاچه ارومیه لازم است، داشته باشد، در برنامه هفتم پیش بینی نماییم تا گرفتار یک فاجعه زیست محیطی در آن منطقه مهم کشور نباشیم.
تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه الزامی است
چندی روز پیش نیز نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی از تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه آگاهی داده و اظهار داشته بود: این طرح بزودی در صحن علنی مجلس به رأی گیری گذاشته خواهد شد و در صورت همراهی نمایندگان و تصویب، پروسه آن شروع می شود.
روح اله متفکر آزاد اظهار کرده بود: طراح طرح تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه، این دریاچه را نگین آذربایجان دانست و اضافه کرد: تراز آبی این دریاچه به علت خشکسالی های متوالی به شدت کم شده ولی ستاد احیا هم میلیاردها تومان در امتداد احیای دریاچه هزینه کرد که حالا ثمره خاصی از این هزینه ها را شاهد نیستیم؛ پس معتقدیم باید نحوه عملکرد و هزینه کرد این ستاد مورد ارزیابی قرار گیرد.
وی با تاکید بر این که خشکیدن دریاچه ارومیه به دغدغه جدی مردم شمالغرب تبدیل گشته است، خاطرنشان کرده بود: خشک شدن این دریاچه علاوه بر استانها و شهرهای حاشیه دریاچه، بیشترین تأثیر منفی را در سمت شرق این دریاچه خواهد داشت چونکه بیش از ۱۴ میلیون نفر از تبریز تا نزدیکی تهران از ریزگردهای نمکی آن در امان نخواهند بود.
وی خواهان اتمام پروژه های نیمه تمام و بعضاً رها شده احیای دریاچه ارومیه توسط دولت سیزدهم شد و افزود: اتمام و افتتاح تصفیه خانه های فاضلاب تبریز، آذرشهر برای رهاسازی پساب تصفیه شده به دریاچه و تونل انتقال آب کانی سیب باید در اولویت قرار گیرد تا پیکر نیمه جان دریاچه باردیگر جان دیگری بگیرد.
موضوع دریاچه ارومیه سیاسی، قومی و امنیتی نیست
روز سه شنبه نیز متفکر آزاد در جلسه ی علنی مجلس شورای اسلامی در نطق میان دستور خود اظهار داشت: ما خوشبختانه در نظام جمهوری اسلامی برای محیط زیست پول خرج می نماییم اگر خرج نمی کردیم امروز عصبانی و ناراحت نبودیم.
وی با تاکید بر این که موضوع دریاچه ارومیه نه سیاسی، نه قومی و نه امنیتی است، اضافه کرد: اگر تکان نخوریم ستاد احیای دریاچه ارومیه که حالا تبدیل به ستاد نجات شده تبدیل به ستاد تدفین خواهد شد.
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس تاکید کرد: تغییر اقلیم محلی، گرم شدن پیرامون و مشکلات بارشی، همگی محصول خشکی دریاچه ارومیه است.
وی افزود: این صدای مردم با فرهنگ آذربایجان است که با افتخار بجای کف خیابان از تریبون مجلس شنیده می شود.
متفکرآزاد اظهار نمود: دولت که در مسافرت به استان دستورات خوبی برای اتمام پروژه کانی سیب و انتقال آب و اتمام تصفیه خانه های شهرستان های پیرامون دادند، نیاز است در اسرع وقت مورد توجه قرار گیرد.
اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه خروجی جدی نداشته است
متفکر آزاد همین طور بعد از اتمام جلسه در گفت و گو با خبرنگاران با اشاره به تصویب تقاضای تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: ستاد احیای دریاچه ارومیه از دولت قبل یعنی از سال ۹۴ آغاز به کار کرد و قرار بود به تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه رسیدگی کند که باوجود انجام هزینه های زیاد خروجی جدی نداشت.
وی اضافه کرد: ما در عین حال که قدردان زحمات انجام شده هستیم اما حرفمان این است که بررسی گذشته فرا روی آینده ما است که بدانیم چه اتفاقی مقرر است رخ دهد. از دولت هم می خواهیم که در کنار تفحص برای رساندن حداقل آب به دریاچه همت کنند.
این نماینده مجلس تاکید کرد: کار ما سیاسی نیست و فقط عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه و هزینه های انجام شده را بررسی می نماییم. این که طرح های تحقیقاتی چطور بوده و چرا دانشگاه های غیرتخصصی ورود کرده و دانشگاه های منطقه کم رونق بوده اند همین طور خروجی مطالعاتی چقدر انطباق با عملکرد میدانی داشته است.
وی اظهار داشت: گفته می شود ۶۰۰۰ میلیارد تومان برای دریاچه ارومیه هزینه شده است، ما می خواهیم با انجام تفحص بفهمیم که عدد دقیق چقدر است چونکه وضعیت دریاچه ارومیه همانطور بوده و فرقی نکرده است.
متفکر آزاد در آخر اعلام نمود که عملکرد دریاچه ارومیه از شروع به کار یعنی از سال ۹۴ تا سال ۹۷ بررسی می شود چون از آن زمان حدودا کار رها شده است.
طرح تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد دریاچه ارومیه، صدای پزشکیان را نیز درآورد
نماینده دیگر مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی در واکنش به طرح تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد احیای دریاچه و در دفاع از هم حزبی های خود، اظهار داشت: دولت دوازدهم حدود ۳۷ کیلومتر تونل به وجود آورده و برای ۵۰ متر ۱۷۰ میلیون متر مکعب آب در پشت سدها آب وجود دارد.
مسعود پزشکیان اضافه کرد: تمام این کارها در دولت جدید نگه داشته شده و حرکتی نمی کنند.
وی اظهار نمود: هیچ بودجه ای بر ای دریاچه ارومیه در نظر نگرفتند، ریاست جمهوری دستور این کار را دادند اما اجرا نشده است، چرا باید دستورات ریاست جمهوری را زیر پا گذاشته و انجام ندهند.
انتقال پساب تصفیه خانه فاضلاب تبریز به دریاچه ارومیه به زودی عملیاتی می شود
نماینده دیگر مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی در واکنش به جلسه ی روز گذشته مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: لوله گذاری و انتقال ۱۲۵ میلیون مترمکعب پساب تصفیه شده فاضلاب تبریز به دریاچه ارومیه تا دو هفته آتی انجام می شود.
علیرضا منادی اظهار نمود: یکی از اقدامات انجام شده در امتداد احیای دریاچه ارومیه در ۱۰ سال قبل اجرای مدول دوم تصفیه خانه فاضلاب تبریز هست که با تکمیل آن ۱۲۵ میلیون مترمکعب آب تصفیه شده به دریاچه ارومیه انتقال می یابد.
وی با اشاره به اینکه انتقال این پساب به دریاچه ارومیه نیازمند لوله گذاری است، اظهار داشت: تا دو هفته آتی ۱۰ کیلومتر از این لوله گذاری اجرا خواهد شد.
نماینده تبریز اشاره کرد: آب تصفیه شده وارد دریاچه ارومیه خواهد شد و بطور قطع از نابودی دریاچه ارومیه مقابله خواهدنمود و دریاچه روز بروز بهتر خواهد شد.
وی افزود: عملیات انتقال آب رودخانه زاب به دریاچه ارومیه هم تکمیل شده و درحال آماده شدن هست.
منادی با اشاره به این که از تصفیه خانه فاضلاب شهر ارومیه هم ۷۵ میلیون مترمکعب فاضلاب تصفیه شده باید وارد دریاچه شود، اظهار داشت: امیدوار هستم مسئولان استان آذربایجان غربی هم تلاش کنند آب این رودخانه تصفیه خانه هم هرچه سریعتر وارد دریاچه ارومیه شود.
لزوم اجرای طرح های طولانی مدت برای احیای دریاچه ارومیه
معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان شرقی نیز در این خصوص اضافه کرد: کارهای سخت افزاری همچون انتقال آب از سد کانی سیب و طرح های کنترل سیلاب و انتقال فاضلاب شهر تبریز در جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه موثر خواهد شد.
جواد رحمتی اظهار داشت: در کنار طرح های عمرانی باید کارهای نرم افزاری و فرهنگی و همین طور تغییر الگوی کشت و استفاده از مشارکت جوامع محلی مورد توجه جدی قرار گیرد تا در آینده با کاهش سطح دریاچه از ایجاد ریز گردها و فجایع زیست محیطی جلوگیری کرد.
وی افزود: برای جلوگیری از وخیم تر شدن وضعیت دریاچه ارومیه، انجام اقدامات دراز مدت و برنامه ریزی مناسب لازم است.
دوران فراموشی دریاچه ارومیه را سپری می کنیم
یک استاد دانشگاه تبریز درباب دریاچه ارومیه به ایسنا می گوید: سالانه به دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب نیاز داریم تا به سطح تراز اکولوژیک یعنی ۱۲۷۴.۳ متر برسیم که ترازی است صعب الوصول، اما تراز هیدرولوژیک که ۱۲۷۲.۵ متر است که در وضعیت فعلی ترازی معقول و قابل دستیابی است و متأسفانه هم اکنون سطح آب دریاچه ارومیه در تراز ۱۲۷۰.۷ متر قرار دارد که اصلاً وضعیت مطلوبی نیست.
احمد فاخری فرد ادامه می دهد: متوسط تراز کف دریاچه در بخش شمال ۱۲۶۹.۴ متر غست یعنی عمق متوسط آب به یک مترو ۳۰ سانتی متر رسیده و برای رسیدن به تراز هیدرولوژیک ۱.۸ متر دیگر آب لازم است تا عمق آب به ۳.۱ متر برسد.
وی اضافه می کند: تراز هیدرولوژیک تراز ایده آلی نیست اما وضعیت را نسبتاً بهتر می کند و دریاچه ظاهر زنده ای بخود می گیرد البته رسیدن به این تراز نیز همت زیادی می طلبد؛ اتصال آب رودخانه زاب، رها سازی حساب شده آب پشت سدها و ورودی طبیعی در حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب در سال رسیدن به تراز هیدرولوژیک را امکان پذیر می کند.
وی خاطرنشان می کند: چالش های دریاچه ارومیه، مشکلات طبیعی نبوده بلکه انسانی هستند، وضعیت دریاچه از سال قبل تا حالا وخیم تر شده و در نقشه های ماهواره ای هم حتی رنگ بخش شمالی به سفیدی میزند یعنی به کف رسیده ایم.
فاخری فرد یادآور می شود: حالا در بخش عظیمی از دریاچه آبی وجود ندارد و به مرور با از دست رفتن رطوبت زیرین با خاک مرده روبرو خواهیم شد در اینجا است که با خطر مرگباری مواجه خواهیم بود؛ هم اکنون نمک رطوبت زیرین دریاچه را حفظ نموده و اندکی رطوبت وجود دارد و نمی گذارد خاک مرده بلند شود اما با گذشت زمان و خشک شدن رطوبت زیرین، بافت کلوئیدی خاک بیرون می آید یعنی خاک مرده نمکی که با کمترین سرعت باد پخش خواهد شد و نابودی مزارع و باغات و محیط زیست و نسل آینده انسان ها را بدنبال خواهد داشت.
وی می گوید: حالا تا جایی که اطلاع داریم، ستاد احیا دیگر وجود خارجی ندارد و بودجه ای به آن تعلق نگرفته است.
وی اضافه می کند: دوران فراموشی دریاچه ارومیه را سپری می نماییم که اگر اقدامات لازم انجام نشود، فاتحه ی نه فقط آذربایجان شرقی و غربی بلکه تا شعاع ۶۰۰ کیلومتری از دریاچه به مرور زمان خوانده است منتها اراضی که زیر گلباد غالب منطقه واقع شده اند زود تر لطمه خواهند دید و بقیه اراضی دیرتر و آنچه که مسلم است مصون نخواهند ماند؛ بدین سبب دریاچه یک مشکل فرامنطقه ای است.
این استاد دانشگاه تبریز متذکر می شود: کشورهای ترکیه، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، عراق و گرجستان هم مصون از این مشکلات نخواهند بود و صدمات شامل حال آنها هم می شود؛ تعامل با این کشورها درباب دریاچه می تواند حل مشکلات را تسریع کند چونکه محیط زیست سیاست پذیر نیست وقتی تخریب شد همه متضرر خواهند شد.
وی می گوید: گاهی مشکلات دریاچه به گردن خشکسالی ها انداخته می شود؛ خشکسالی ها در خشکیدگی دریاچه مؤثر هستند اما نه تا این حد که دریاچه را به این وضع بیندازند.
وی ادامه می دهد: خشکسالی تعریف مشخصی دارد، در یک رودخانه خشکسالی. ها برمبنای یک خط یا سطح مدیریتی مصرف تعیین میشوع چنانچه هدف تعیین خشکسالی اقلیمی رودخانه باشد، خط مدیریتی رژیم ماهانه جریان رودخانه در نظر گرفته می شود متأسفانه خط مدیریتی در تمامی رودخانه های کشور بسیار بالاتر از خط رژیم ماهانه رودخانه ها است.
فاخری فرد اضافه می کند: مفهوم آن اینست که چه در دوره های ترسالی و چه در دوره های خشکسالی بارندگی رودخانه. ها همیشه در خشکسالی قرار می گیرد، حتی تعیین رژیم ماهانه جریان رودخانه. ها بدلیل بالا بودن مصرف گویای اقلیم نیست؛ هدف از این بحث فنی این است که رودخانه ها و منابع زیرزمینی ما به علت مصرف در خشکسالی های دائمی قرار دارند.
وی در ادامه بیان می کند: مردم در قضیه خشکی دریاچه ارومیه مقصر نیستند و مسئولینی که مردم را گناهکاران بدانند، فرافکنی می کنند چونکه مسئولین باید جلوی این مشکلات را بگیرند یعنی مسئولین باید مدیریت کننده باشند و مردم مدیریت پذیر؛ طبیعی است اگر مدیریت صحیح باشد، مردم مدیریت پذیر خواهند بود.
وی یادآور می شود: مشکل اول ما سدها است، سدسازی به عنوان یک سازه هیدرولیکی امر خوبی است و ضروریست اما تعداد آنها در کشور ما مدیریت نشده و زیادی سدها در اقصی نقاط کشور حیات رودخانه ها را به خطر انداخته است.
فاخری فرد اظهار می کند: حقابه طبیعی دریاچه ۳.۵ میلیارد مترمکعب بود که حالا به ۵۰۰ الی ۷۰۰ میلیون مترمکعب کم شده است که دلیل آن افزایش سطح زیرکشت از ۱۸۰ هزار هکتار به ۶۰۰ هزار هکتار در حوضه دریاچه است یعنی افزایش سطح زیرکشت به وسعت ۴۸۰ هزار هکتار در طول ۳۰ سال؛ طبیعی است که این افزایش، سالانه سه میلیارد مترمکعب از حقآبه دریاچه را خواهد بلعید و دریاچه ای باقی نخواهد ماند.
وی همین طور خاطرنشان می کند: عامل دیگر خشکی دریاچه ارومیه، پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه است، در گذشته آب های زیرزمینی خودرا از کف به دریاچه می رساندند اما حالا کد سفره ها از دریاچه پایین تر است و تغذیه دریاچه قطع شده است؛ پس دریاچه از چهار جبهه مورد هجوم خشکی قرار گرفته است قطع حقآبه سطحی، قطع تغذیه از آبهای زیرزمینی، تبخیر و رسوبگذاری کف در اثر فوق اشباع بودن آب دریاچه.
وی اضافه می کند: حالا دیگر نمی توان وضعیت دریاچه را به گذشته برگرداند و احیای نسبی آن نیز همت والایی لازم دارد بدین سبب فقط می خواهیم دریاچه زنده بماند و در وضعیت فعلی می توان آنرا به تراز هیدرولوژیک رساند البته با اقدامات مدیریتی صحیح و صرف هزینه می توان به تراز اکولوژیک نیز دست یافت و اقدامات مدیریتی نیز کاملاً روشن هستند.
این استاد دانشگاه متذکر می شود: در نخستین اقدام باید آب رودخانه زاب را به دریاچه ارومیه رساند که تونل آن آماده و الان به پایان رسیده است اما آب آنرا بازگشایی نمی کنند، سپس رها سازی حساب شده آب پشت سدها به دریاچه که با اضافه شدن جریانات طبیعی به دریاجه تراز هیدرولوژیک به تدریج قابل حصول خواهد بود.
به گزارش پرشین رز به نقل از ایسنا، حالا باید منتظر ماند و تماشاگر نقش آفرینی و تحقیق و تفحصات مسئولان کشور در احیای دریاچه ارومیه شد؛ البته امیدواریم این دفعه هم مانند گذشته فقط به حرف نباشد، عملی هم در کار باشد نه این که تعدادی پروژه انجام و در میانه ی راه رها کنند؛ برای تمامی مسئولانی که به دنبال احیای واقعی دریاچه هستند، آرزوی موفقیت داریم!
منبع: persianrose.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب