تهك و ارزش افزوده آن در كشاورزی
پرشین رز: تهران-كشاورزی و توسعه آن با هدف خودكفایی و تامین منابع غذایی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد از این رو دولت ها همواره در صدد توسعه علمی آن برآمدند كه در ادامه این روند اجرای طرح «تهك» توانست در 21 استان در بخش كشاورزی هزار و 513 میلیارد تومان ارزش افزوده به همراه داشته باشد.
ایران از اولین كشورها در جهان است كه كشاورزی و زراعت را شروع كرده است، حدودا یك سوم زمین های ایران قابلیت كشاورزی دارند، اما به دلایل مختلف همچون خاك نامرغوب و نامناسب بودن توزیع آب در بعضی نواحی در خیلی از زمین ها كشت و زرعی صورت نمی گیرد.
ایران دارای آب و هوای خشك و نیمه خشك است از این رو مساله آب و نحوه مصرف آن در بخش كشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد چونكه این مورد بر اقتصاد كشور و زندگی مردم تاثیر بسیار زیادی دارد.
میانگین سالانه بارش در 70 درصد كشور حدود 250 میلیمتر است و فقط 3 درصد ایران یا به عبارتی 4.7 میلیون هكتار از كشور، شاهد بارش سالانه 500 میلیمتر است كه توزیع جغرافیایی زمین های كشاورزی ایران نشان داده است بخش اعظم فعالیت های كشت و برداشت ایران در غرب، شمال غرب و بخش های شمالی كشور است كه بارش سالانه در این مناطق بیشتر از 250 میلیمتر است، واقع شده اند.
این در حالی است كه بر مبنای آمارهای اعلام شده بیشتر از 90 درصد منابع آبی با بازدهی 30 تا 40 درصد در بخش كشاورزی استفاده می گردد در حالیكه می توان با برنامه ریزی اصولی در نحوه مصرف آب و زمان كشت محصول ارزش افزوده محصولات را بالا برد تا هم منابع آبی و هم محیط زیست حفظ شود.
در این راستا سازمان هواشناسی بعنوان متولی پیش بینی وضعیت آب و هوایی«سامانه توسعه هواشناسی كاربردی» با نام اختصاری «تهك» را در سال 1394 با هدف كاهش خسارات كشاورزی، صرفه جویی در مصرف آب و حفظ محیط زیست راه اندازی نمود.
مسوول سامانه توسعه هواشناسی كشاورزی روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار عملی ایرنا با اشاره به اینكه هواشناسی در ایران قدمتی 60 تا 70 ساله دارد، تصریح كرد: حدود چهار هزار ایستگاه با گرایش های مختلف شامل هوانوردی، آلودگی، اقلیم شناسی و باران سنجی در نقاط مختلف كشور وجود دارد كه داده های جمع آوری شده را به اطلاعات تبدیل و در اختیار مقامات دولتی و مسولان قرار می داد.
مسعود حقیقت افزود: اما از سال 1394 با طراحی طرح «تهك» رویكرد سازمان هواشناسی تغییر كرد؛ رویكرد قدیم ما داده محور بود اما رویكرد جدید با این هدف كه دانش هواشناسی را در تمام گرایش ها كاربردی نماییم.
كاربر محور شد.
مدیركل پایش سازمان هواشناسی با اشاره به اینكه تهك در گرایش هایی مانند آلودگی، دریایی، جاده ای و كشاورزی كاربرد دارد، تصریح كرد: از آنجائیكه كشاورزی از لحاظ تامین مواد غذایی برای ما بسیار مهم می باشد ساز و كاری طراحی كردیم تا تهك را میان كاربران كشاورزی گسترش دهیم.
وی اظهار داشت: اجرای تهك هفت مرحله دارد؛ شناسایی كاربرهای هر استان، نوع گرایش، نیاز سنجی، بررسی داده ها و اطلاعات، آموزش، بازخورد، بررسی نتیجه و در نهایت برآورد ارزش اقتصادی می باشد.
حقیقت توضیح داد: پس از شناسایی كاربر، نوع گرایش را مشخص می كنیم؛ مثلا در تهران چه گرایش های كشاورزی مانند باغ، زراعت، پرورش ماهی، دام، مرتع داری یا زنبور داری وجود دارد پس از آن نیازهای هر گروه را از دید هواشناسی استخراج و در اختیار كاربر قرار می دهیم.
وی اضافه كرد: بعنوان مثال زنبور دار در فصول مختلف سال به یك سری اطلاعات آب و هوایی نیاز دارد؛ تا جایی كه امكانات و اطلاعات سازمان هواشناسی اجازه می دهد مانند دما، بارش، رطوبت، جهت و سرعت باد، سرما و گرما در اختیار كاربر قرار می دهیم.
مسوول تهك كشاورزی سازمان هواشناسی تصریح كرد: پس از عرضه اطلاعات، اگر كاربر نتواند از آنها استفاده نماید، آموزش می دهیم؛ در این راستا تابحال بیشتر از هزار كارگاه آموزشی برای كشاورزان در سراسر كشور برگزار كردیم.
حقیقت افزود: گام بعد گرفتن بازخورد از كاربران است تا مشخص شود آیا سفارش ها و پیش بینی ها تاثیری در تولید محصول داشته یا نه؛ این بازخوردها در بازه های زمانی متفاوت از آنها گرفته می گردد در آخر هم بررسی می نماییم كه این اطلاعات چقدر توانسته برای كشاورز ارزش اقتصادی تولید كند و در تولید نقش داشته است.
وی اظهار داشت: در سال 94 طرح را در 11 استان آغاز كردیم و در هر استان 30 كشاورز را پایلوت قرار دادیم كه بسیار مورد استقبال قرار گرفت به حدی كه دیگر روش دستی و سنتی انتقال اطلاعات و داده ها به كاربران جواب نمی داد؛ ازاین رو باید به سمت سامانه خودكار رفتیم كه بر این اساس كشاورز می تواند با ثبت نام در آن به صورت بر خط اطلاعاتی شامل پیش بینی و سفارش را با استفاده از پیامك به صورت مجانی دریافت كند.
حقیقت اضافه كرد: پس از برآوردهای صورت گرفته در سال زراعی 94 - 95 كه سال آزمایشی هم بود و در 11 استان اجرا شده بود مشخص شد اجرای تهك حدود 420 میلیارد تومان برای كشاورز ارزش افزوده داشته است.
وی تصریح كرد: سال زراعی 95-96 كار در 18 استان توسعه یافت و حدود 966 میلیارد تومان و سال زراعی 96-97 در 21 استان حدود هزار و 513 میلیارد تومان ارزش افزوده به همراه داشت، در واقع با اجرای تهك مستند كردیم كه كشاورز با كمك ما برای محصولات خود چه مقدار ارزش افزوده داشته و چقدر به اقتصاد و درآمد كشاورز كمك شده است.
حقیقت اظهار داشت: بررسی ها نشان داد در محصولات زراعی 866 میلیارد تومان، صنعتی 62 میلیارد تومان، باغی دانه دارها 280 میلیارد تومان، باغی هسته دار 130 میلیارد تومان، سایر محصولات مانند زعفران حدود 75 میلیارد تومان، دام و طیور حدود 40 میلیارد تومان، شیلات 72 میلیارد تومان و گلخانه 15 میلیارد تومان كه در مجموع هزار و 513 میلیارد تومان در 21 استان ارزش افزوده داشته است.
به گفته وی طرح تهك در 31 استان فعال است اما ارزش افزوده 21 استان همچون اردبیل، اصفهان، البرز، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، سمنان، فارس، قزوین،، كرمان، كرمانشاه، گلستان، لرستان، مازندران، مركزی، هرمزگان، همدان و یزد را جمع آوری و مشخص كرده ایم.
حقیقت به تعداد كاربرهای این طرح در بعضی استان ها اشاره نمود و اضافه كرد: استان گلستان 20 هزار و 423 كاربر، هرمزگان هفت هزار و 550، لرستان 7 هزار و 88، خراسان رضوی 7 هزار و 81، مازندران 5 هزار و 341، خراسان جنوبی هزار و 647 و كردستان هزار 713 كاربران این طرح هستند كه در سامانه ثبت نام كرده اند و اطلاعات به صورت پیامك برای آنها ارسال می گردد البته تمام استان ها مكلف هستند 5 هزار كاربر را جذب این سامانه كنند اما چون تازه كار را شروع كرده ایم هنوز به آن حد نرسیده است.
وی اظهار داشت: اكنون به صورت مستقیم و غیر مستقیم دو میلیون كاربر داریم كه اطلاعات برای آنها ارسال می گردد اما تابحال 70 هزار نفر در سامانه ثبت نام كرده اند كه اطلاعات به صورت خودكار به دستشان می رسد و بقیه با استفاده از جهاد كشاورزی استان، سمن ها یا دهیاری ها اطلاعات كسب می كنند.
مدیر كل پایش سازمان هواشناسی اضافه كرد: هزینه ماهانه پیامك این تعداد كاربر حدود 10 میلیون تومان می گردد كه با افزایش تعداد كاربرها میزان هزینه هم افزایش می یابد بر این اساس نیازمند حمایت دولت در تامین این هزینه ها هستیم.
وی تصریح كرد: اگر این كمك ها نبود از درآمد كشاورزان كم می شد، این طرح توانست از خسارت های ناشی از آب و هوایی به این میزان جلوگیری كند.
حقیقت اظهار داشت: تمام این اطلاعات مستند است، بعنوان مثال از جهاد كشاورزی شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری نامه داریم كه اعلام نموده اند با عنایت به پیش آگاهی ها و سفارش های صورت گرفته با استفاده از تهك در زمینه گردو و بادام به كشاورز این منطقه 230 میلیارد تومان كمك شده است. در خیلی از استان ها هم جهاد كشاورزی اعلام نموده كه هواشناسی 5 درصد در ارزش افزوده كشاورزی استان نقش داشته است.
وی به نقش تهك در حفظ منابع آبی و محیط زیست اشاره نمود و اظهار داشت: بعنوان مثال فرض كنید یك كشاورز می خواهد گندم كشت كند برای كشت گندم به خصوص در كشت اول مقدار بسیار زیادی آب استفاده می گردد تا زمین آبیاری شود حالا فرض كنید به كشاورز اخطار صحیح بدهیم كه بذر را به زیر خاك ببرد اما آبیاری نكند چون سه روز دیگر بارندگی خواهیم داشت این اخطار یا سفارش می تواند آب مورد نیاز كشاورز را تامین كند كه در این حالت رقم بسیار بزرگی در مصرف آب صرفه جویی می گردد.
حقیقت تصریح كرد: با عنایت به اهمیت این طرح، در تلاشیم تا برای برآورد ارزش افزوده یك روش علمی پیاده نماییم هم اكنون از اطلاعات جهاد كشاورزی و كاربر استفاده می نماییم.
وی با اشاره به اینكه هواشناسی كشاورزی چند وجهی است، اظهار داشت: هواشناسی، جهاد كشاورزی، دانشگاه ها و مراكز تحقیقاتی وجوه آن هستند كه باید با هم همكاری كنند تا بخش كشاورزی را از دیدگاه هواشناسی پوشش دهند، البته هنوز استفاده از مراكز دانشگاهی و تحقیقاتی گسترده نشده است اما جزو برنامه های ما است.
حقیقت درباره توان ایران در جهت توزیع داده ها و پیش بینی های هواشناسی به كاربران تصریح كرد: سازمان جهانی هواشناسی سندی به نام 1129 دارد كه می گوید باید داده و محصولات هواشناسی را بین كاربران خود توزیع كنید این سند به شكلی می خواهد بگوید ضریب نفوذ هواشناسی را در جامعه زیاد كنید كه در سال 2014 هم اجرایی شد.
وی اضافه كرد: جالب این است پیش از اینكه این سند به دست ما برسد، طرح تهك را اجرایی كردیم، البته سال های زیادی است كه در هند توسعه هواشناسی كاربردی در بخش كشاورزی انجام می گردد اما نه به انسجام و ساختاری كه ما اجرا می نماییم طرح ما كاملا با استانداردهای جهانی تطبیق دارد اما بومی سازی شده است.
مدیركل پایش سازمان هواشناسی با اشاره به اینكه سازمان جهانی هواشناسی 8 كمیسیون دارد كه چهار كمیسیون آن پایه هستند، اظهار داشت: این سازمان برای كشور عضو یك سری دستورالعمل و بخشنامه عرضه می كند و بنابراین از لحاظ استانداردها با كشورهای دیگر فرقی نداریم.
وی ادامه داد: همینطور 4 كمیسیون كاربردی شامل هوانوردی، هواشناسی كشاورزی، اقیانوس شناسی و دریانوردی و كمیسیون اقلیم شناسی دارد كه ما نسبت به كاربرد دانش هواشناسی در علوم مختلف ضعف داشتیم كه اكنون در حال مرتفع ساختن و پوشش دادن یكی از ضعف ها هستیم كه همان هواشناسی كشاورزی است كه با اجرای تهك در حال كاربردی كردن آن هستیم.
مدیركل پایش سازمان هواشناسی درباره وضعیت دیگر كمیسیون ها در ایران هم اظهار داشت: كمیسیون هوانوردی وضعیت خوبی دارد، كمیسیون اقلیم شناسی هم در حال پیشرفت است ازاین رو ما از نظر استانداردها با جهان تطبیق داریم و بخش كاربردی را هم به تدریج بهبود می بخشیم اما با مرحله آرمانی فاصله داریم.
حقیقت تصریح كرد: هر وقت مطمئن شدیم كه توانستیم داده های هواشناسی را در اختیار 5 میلیون كشاورز قرار دهیم تا خسارت كمتری متوجه محصولات آنها شود می توانیم بگوییم موفق بوده ایم.
مدیر كل پایش سازمان هواشناسی تصریح كرد: این روش هیچ هزینه ای برای كاربر ندارد اما برای هواشناسی بسیار هزینه بر است. در سالهای اخیر بودجه سازمان هواشناسی رشد چندانی نكرده و از قدیم هم اعتبارات آن پایین بوده است؛ با دست خالی این طرح را راه انداختیم و توانستیم ارزش افزوده تولید نماییم، بطور قطع اگر اعتبارات ما تقویت شود و دولت كمك نماید تا بتوانیم هواشناسی كاربردی را گسترش دهیم می تواند ارزش افزوده بیشتری در كشور تولید كند.
مسوول تهك كشاورزی سازمان هواشناسی با اشاره به اینكه داده های هواشناسی ما پخش جهانی می گردد برای همین با تمام تحریم هایی كه وجود دارد مجبوریم به روز باشیم، افزود: از لحاظ قطعات یدكی بسیار در فشار هستیم قبلا یك ایستگاه خودكار را 120 میلیون تومان می خریدیم اما اكنون سه تا چهار برابر شده است.
حقیقت اظهار داشت: سالها است كه با استفاده از صندوق بیمه كشاورزی به كشاوز خسارت داده می شود اما اگر یك یا دو درصد از این غرامت را صرف پیشگیری نماییم تا كشاورز ریسك كار خویش را مدیریت كند بطور قطع خسارت كمتری وارد می گردد.
علمی 9014**1440
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب