از مبارزه با خشكسالی تا مبارزه با ترسالی
پرشین رز: رئیس دانشكده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز متذكر شد: با این تفكر پیش می رویم كه مشكل كم آبی در منطقه خشك و نیمه خشك ایران با چندین بار بارش برطرف می شود، در صورتیكه همه آب های سطحی به آب های زیرزمینی اضافه نمی شوند و آن درصد ناچیز هم گنجایش این حجم از مصارف كشاورزی را ندارد.
دكتر بهروز ساری صراف، عضو هیات علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز در گفت و گو با ایسنا با اشاره به توسعه اراضی كشاورزی اظهار داشت: توسعه اراضی كشاورزی كه پس از انقلاب نیز افزایش یافته، به مدد آب های زیرزمینی محقق شده است و باید این نكته را نیز مورد توجه قرار داد كه آب های زیرزمینی نتیجه بارش های پس از دوران چهارم زمین شناسی و نتیجه انباشت آب در هزاران سال بوده و با بارش های امروزی و در مدت زمان كوتاه آب زیر زمینی در آبخوان ها جمع نمی گردد.
ساری صراف در بخش دیگری از سخنانش به پدیده (NAO ( North Atlantic oscillation نوسانات اقیانوس اطلس شمالی اظهار نمود: نوسانات اقیانوس اطلس شمالی دارای دو فاز مثبت و منفی است كه بارش های مدیترانه و منطقه ما در فاز منفی نوسانات اقیانوس اطلس شمالی رخ می دهد و با عنایت به قابل پیش بینی نبودن فاز منفی و مثبت نوسانات، زمان بارش نیز معین نمی باشد.
وی با اشاره به بیانات دكتر بهلول علیجانی، پدر اقلیم شناسی سینوپتیك كشور اظهار داشت: "در چند سال اخیر جریان بادهای غربی به سمت كشور وارد نشده بود با تغییرات جوی اقیانوس اطلس، شاخه جنوبی بادها در دریای مدیترانه، تقویت و سبب ورود رطوبت و ناپایداری و بارش های شدید در خیلی از نقاط كشور شد".
وی افزود: طبق اظهار نظر این اقلیم شناس، برخی مناطق كشور نظیر دشت های گرگان مسطح بوده و در گذشته وجود پوشش گیاهی و جنگل ها سبب نگه داشت آب باران و جلوگیری از وقوع سیل در این نواحی می شد كه امروزه جاده سازی، راه اندازی بناها در حریم منابع طبیعی و آبی سبب برهنگی خاك و در نتیجه عدم توانایی زمین در نگهداری این آب شده است؛ بعنوان مثال در منطقه آق قلا برهنگی خاك، لایروبی نشدن پل ها و باریك بودن كانال رود این منطقه سبب شد سیلاب ها در كل منطقه پخش شود و در نهایت سیل رخ دهد.
ساری صراف با اشاره به ارتباط علم هیدرولوژی و آب و هواشناسی بیان كرد: هیدرولوژی به مطالعه چرخش و گردش آب در طبیعت اشاره دارد، از نظر آب و هواشناسی نیز مبدا آب، اتمسفر و اتمسفر نیز قسمتی از هیدرولوژی و آورنده جریان اصلی گردش آب است.
وی اشاره كرد: معیشت و زندگی انسان ها به آب ارتباط داشته و حفظ آب، خاك و طبیعت برای نسل بعد وظیفه ما بوده و آب ها با گردش بر روی آب و خاك و جنگل، مایه حیات را به صورت منابع زیر زمینی برای نسل های بعدی حفظ می نماید.
وی اشاره كرد: بستر زندگی مردم به سبب ساخت و سازهای بی رویه و عدم نظارت مسئولان در زمان وقوع سیل ناامن می شود؛ فقدان برنامه و عدم پشتیبانی لازم و تشویق مردم به افزایش جمعیت نیز از دلیلهای خسارات بیشتر مردم بوده و بعنوان مثال در حادثه سیل اخیر در شمال كشور، اسامی شهرهایی مانند شهر آق قلا، معمولان و نوشین را شنیدیم كه در گذشته روستا بودند و بعدها به شهر تبدیل شدند.
وی اشاره كرد: مسئولان ما با تشویق مردم به افزایش جمعیت، روستاها را به شهر تبدیل كردند، روستا صرفاً با افزایش جمعیت به شهر تبدیل نمی شوند و نیاز به یك سری مدیریت و مبلمان شهری است و امكانات، ابزارها و تجهیزات نیز باید متناسب با شهر باشند.
هم مردم و هم مسئولان در خسارت های ناشی از سیل مقصر هستند
وی ادامه داد: با افزایش بی رویه جمعیت، توسعه كشاورزی برای رفع نیازهای غذایی، كسب درآمد و نیاز به تهیه مسكن، سبب دست درازی به طبیعت شده است و بستر رودخانه ها، ارزان ترین وآسان ترین راه هستند. به سبب میل به تصاحب اراضی مرغوب كنار رودها، این اراضی كه معمولاً محل عبور جریان آب هستند، بیشتر از سایر جاها تغییر كاربری داده شده اند كه لطمه پذیرترین موجود در این دخل و تصرف ها هم خود انسان ها هستند.
وی متذكر شد: این ما هستیم كه با تجاوز به حریم رود موجب طغیان آن شده ایم، در واقع رودخانه با طغیان كردن بستر خودرا از ما می طلبند، با وجود اینكه همیشه از طبیعت طلبكار هستیم، طبیعت مقصر نبوده و ما یكی از بزرگ ترین بدهكاران به طبیعت و حیات وحش هستیم.
عضو هیأت علمی گروه آب و هواشناسی دانشگاه تبریز بیان كرد: انسان ها با تخریب اكوسیستم، حیوانات را مجبور به حمله به منازل مسكونی، شهرها و روستاها و رودخانه ها را مجبور به طغیان می كنند و با این ایدئولوژی كه انسان "اشرف مخلوقات" است، طبیعت را جهت زندگی كردن نسل های بعدی، تخریب كرده و منابع طبیعی را كه سهم آیندگان نیز هست در قمار توسعه می بازیم.
علت وقوع سیل های اخیر كشور، نبود مطالعات هیدرولوژیكی است
ساری صراف با تاكید بر اینكه علت وقوع سیل های اخیر كشور نبود مطالعات هیدرولوژیكی است، بیان كرد: پیشنهاد می شود علاوه بر گردنگیر به رعایت پیوست های زیست محیطی و فرهنگی در اجرای طرح های بزرگ و كلان راه سازی شهر سازی و توسعه مسكن، پیوست های هیدرولوژیكی نیز مورد توجه مدیران و كارفرمایان دولتی قرار گیرد، این مسئله، پیشنهاد دكتر احمد فاخری فرد، دبیر سومین همایش ملی هیدرولوژی بوده و لازم است مسئولان برای اجرای كردن این پیشنهاد تلاش كنند.
نمی توان ادعا كرد وارد " دوره ترسالی " شده ایم
وی در بخش دیگری از سخنانش اظهار نمود: از منظر آب و هواشناسی پدیده های مربوط به بارندگی جزو پدیده های تصادفی هستند و نمی توان برمبنای تصادف برنامه ریخت، وزیر نیرو بیان كرد كه وارد دوره ترسالی شده ایم، اما آمار پدیده های جوی در ۶۰ سال قبل و داده های مدون و منسجم هواشناسی این را نشان نمی دهد، چونكه پیشینه این سرزمین، مبتنی بر حوادث بارندگی است و با یك سال بارندگی زودگذر نمی توان ادعا كرد وارد دوره ترسالی شده ایم و این یك رویداد تصادفی است.
وی اشاره كرد: اگر مسئولان بر طبق این اتفاقات تصادفی، برنامه ها را از مبارزه با خشكسالی به مبارزه با ترسالی تغییر دهند، مرتكب اشتباه بسیار بزرگی شده اند كه تاریخ این سرزمین هیچ گاه این اشتباه را نمی بخشد، حتی وزیر نیرو هم بیان می كند كه باید برنامه هایمان را عوض نماییم و در پاسخ باید اظهار داشت كه نگاهی به آمارها بیندازید، بعنوان مثال حدود سال ۴۰ بارندگی خوبی را در سطح كشور شاهد بودیم، اما سال های پس از آن خشكسالی پیش آمد.
رئیس دانشكده برنامه ریزی و علوم محیطی با تاكید بر اینكه باید برمبنای میانگین ها و مطالعه اقلیم و شرایط طولانی مدت اتمسفر برنامه ریزی نماییم، اظهار داشت: میانگین ها تغییر چندانی نمی كنند.
وی بیان كرد: با عنایت به تعریف اقلیم كه به مطالعه شرایط طولانی مدت اشاره دارد و طبق آمارها روند بارش ها در ۶۰ سال قبل نزولی و دما بطور محسوس افزایشی بوده و مثلاً دمای تبریز از میانگین ۱۰ درجه به ۱۳ الی ۱۴ درجه رسیده است.
وی با اشاره به افزایش چهار الی پنج درجه ای دما و كاهش حدود ۵۰ میلی متری بارندگی در ۶۰ سال قبل اظهار داشت: این میزان شاید كاهش محسوسی به نظر نرسد، اما یك پنجم سرمایه بارشی حوضه ما را شامل می شود.
ایشان سپس با اشاره به نقش ابعاد مدیریتی، فرهنگی و اقلیم و اتمسفر در بروز پدیده های جوی اظهار نمود: معمولاً گزارشهای خبری و مسئولان به هنگام وقوع سیل، این حادثه را به خشم آسمان تشبیه می كنند، در صورتیكه این ما هستیم كه به سبب نداشتن قابلیت استفاده از بخشندگی آسمان آنرا به خشم تشبیه می كنیم.
ساری صراف افزود: با وجود اینكه سیل در تمامی جاها یك بلای آسمانی به شمار می آید، اما قابل كنترل و پیشگیری است؛ تكنولوژی در زمینه پیش بینی، نقش مهمی داشته و به دنبال بهبود وضعیت پیش بینی ناشی از بهبود تكنولوژی، آمادگی در مقابل بلایای جوی هم بیشتر می شود.
وی اشاره كرد: بی انصافی است كه تمامی مشكلات را به گردن طبیعت بیندازیم و خودمان را از این قائله مستثنی بدانیم، اگر بارش ها به سمت یك اقیانوس جاری می شد، سیلی هم وجود نداشت، سیل زمانی به وقوع می پیوندد كه زندگی و حیات انسانی را متأثر كند.
ساری صراف افزود: برخی مسئولان طوری وانمود می كنند كه گویی هیچ تقصیری ندارند، در صورتیكه بودجه هنگفتی برای فرهنگ سازی و عملیات پیشگیرانه از نظر مهندسی و سایر اقدامات در اختیار آنها است.
منبع: پرشین رز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب