حیات خلیج گرگان در پرده ابهام؛
تنها خلیج خزر غرق در خشكی
تنها خلیج دریای خزر سال هاست با خشكی فزاینده دست و پنجه نرم می كند و كارشناسان معتقدند تبعات محیط زیستی خشكی گوهر فیروزه ای غیر قابل جبران است.
خبرگزاری مهر، گروه استانها - زهرا بهرامی: آلودگی آب دریا و افزایش آلاینده ها، خطر انقراض گونه های جانوری و گیاهی، بلااستفاده ماندن طرح های شیلاتی و بندری تنها بخشی از تبعات محیط زیستی خشکی خلیج گرگان است که با خود تبعات اجتماعی بسیاری همچون بیکاری، افزایش صید غیرمجاز، چالش های اجتماعی و سیاسی بواسطه نبود شغل در منطقه و افزایش صید غیرمجاز در مرزهای آبی و … به همراه دارد.
بنابر اعلام مسؤلان وسعت خلیج گرگان در یک دهه گذشته بیشتر از ۱۰ هزار هکتار کاهش یافته و از حدود ۵۳۰ کیلومتر مربع به ۴۳۰ کیلومتر رسیده است و بواسطه این پس روی ها ۸۰ تا ۹۰ درصد تالاب گمیشان هم خشک شده است.
اما با این وجود شرایط بحرانی یا اضطراری خلیج گرگان تا مدت ها محل مناقشه کارشناسان و مسؤلان بود تا اینکه در نهایت کارگروه ملی نجات خلیج گرگان در زمستان ۱۳۹۴ تشکیل شد و تا کارگروه برای خارج شدن گوهر فیروزه ای از شرایط اضطرار راهکار مشخص نماید.
حالا حدود پنج سال از تشکیل کارگروه ملی نجات خلیج گرگان می گذرد و با آنکه حیات گوهر فیروزه ای در هاله ابهام قرار دارد اما این کارگروه هنوز نظر نهایی را برای خروج تنها خلیج خزر از شرایط اضطرار عرضه نکرده است.
تبعات محیط زیستی خشکی خلیج معضلات اجتماعی به همراه دارد
یک کارشناس حوزه محیط زیست در این زمینه به خبرنگار مهر اظهار نمود: در ۷۰۰ سال قبل آب دریای خزر بارها کاهش محسوس داشته و مجدد بالا آمده است و می توان اظهار داشت که طبیعت منطقه با این رژیم تحمیلی و تناوب آب و هوایی خو گرفته است و خودش را با این شرایط تطبیق می دهد.
خلیج گرگان محل زندگی خیلی از گونه های گیاهی و جانوری در خطر انقراض و حمایت شده است و خشکی آن می تواند نسل خیلی از این گونه ها را کاملاً منقرض کند اسماعیل کهرم اضافه کرد: با این وجود خشکی خلیج گرگان، خیلی از تغییرات در منطقه را رقم می زند و خشکی خلیج بر حیات جانوران آبزی و دوزیستان، تغذیه آنها، وضعیت سفره های زیرزمینی و شرایط آب و هوایی منطقه و … تأثیرگذار خواهد بود.
وی با یادآوری اینکه در دهه های گذشته مرگ میلیون ها ماهی بر اثر خشکی خلیج را به چشم دیده است و مجدد آب بالا آمده است، افزود: اما شرایط قابل پیش بینی نیست؛ اگر خشکی خلیج تداوم یابد به سبب شوری آب خزر احتمال وقوع ریزگرد نمکی در منطقه وجود دارد.
این دکترای بوم شناسی با این توضیح که وقوع ریزگرد در منطقه به جهت باد بستگی دارد، افزود: فرسایش خاک یکی از اصلی ترین نتایج خشکی خلیج است همانگونه که با خشک شدن هامون شاهد تبدیل منطقه به کانون ریزگرد بوده ایم.
وی اشاره کرد: تغییر اقلیم، فرسایش خاک، اثر سو بر سفره های زیرزمینی و … تنها بخشی از تبعات محیط زیستی خشکی خلیج گرگان است که می تواند تبعات اجتماعی فراوانی همچون فقر، بیکاری و… را در منطقه رقم بزند.
مشکلات ثانویه ناشی از خشکی خلیج قابل جبران نیست
اما یک کارشناس دیگر در حوزه محیط زیست معتقد می باشد شرایط فعلی خلیج گرگان خوشایند نیست و با ورود پساب کارخانه ها و فاضلاب خانگی این منطقه به کانون آلودگی تبدیل گشته است.
رمضانعلی قائمی در مورد شرایط فعلی خلیج گرگان به خبرنگار مهر اظهار نمود: خلیج گرگان الان به کانون آلودگی تبدیل گشته است و ادامه روند خشکی آنرا به کانون ریزگرد تبدیل می کند. ظ منطقه دارای معیارهایی است که آنرا از سایر نقاط استان و کشور جدا ساخته است.
قائمی با اعلان اینکه خلیج گرگان یک اکوسیستم منحصربه فرد در شمال کشور است، اظهار داشت: خلیج گرگان محل زندگی خیلی از گونه های گیاهی و جانوری در خطر انقراض و حمایت شده است و خشکی آن می تواند نسل خیلی از این گونه ها را کاملاً منقرض کند.
وی با یادآوری اینکه خلیج گرگان محل تخم گذاری خیلی از آبزیان و محل زمستان گذرانی پرندگانی همچون فلامینگو، پلیکان، انواع اردک و … است، افزود: خشکی خلیج می تواند وضعیت خود منطقه را از نظر آب و هوایی تغییر دهد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: الان خلیج گرگان با ورود پساب کارخانه ها و فاضلاب شهری و سموم به شدت آلوده است و خشکی خلیج پیامدها و مشکلات ثانویه همچون تبدیل شدن آن به کانون ریزگرد را به همراه دارد که غیرقابل جبران است.
نابودی ذخایر پرارزش آبزی دریای خزر
اما نگرانی از خشکی خلیج گرگان و نتایج آن به همین جا ختم نمی گردد و معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات گلستان معتقد می باشد که نابودی خلیج گرگان، نابودی ذخایر پرارزش آبزی دریای خزر را به همراه دارد.
خشکی خلیج اکوسیستم آبی را به اکوسیستم خشکی تبدیل می کند و در خوش بینانه منطقه تبدیل به نیزار و علفزار و در بدبینانه ترین حالت به اکوسیستم نمک زار تبدیل گشته و کانون ریزگرد می شود محسن یحیایی به خبرنگار مهر اظهار داشت: خلیج گرگان زیستگاه و محل تغذیه ماهیان خاویاری، تلاجی (کُلمه) و کفال پوزه باریک است و ادامه روند فعلی (افزایش آلودگی) و یا خشکی بیشتر می تواند روی ذخایر این گونه ها تاثیر سو بگذارد.
وی اضافه کرد: حتی اگر خلیج گرگان بیشتر از این هم خشک نشود، حجم زیاد ورود آلودگی ها به خلیج آینده پروژه های پرورش آبزیان و ذخایر پرارزش آبزی دریای خزر را تهدید می کند.
معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات گلستان متذکر شد: خشکی و نابودی خلیج گرگان مساوی با نابودی ذخایر پرارزش آبزی دریای خزر همچون کلمه، ماهیان خاویاری و کفال پوزه باریک است و به تبعه آن از بین رفتن شغل صیادی در گلستان رقم می خورد.
شرایط فعلی خلیج نگران کننده است
معاون فنی اداره کل محیط زیست گلستان هم وضعیت فعلی خلیج گرگان را نگران کننده دانست و به خبرنگار مهر اظهار نمود: در مساله خلیج گرگان با دو مقوله کمیت و کیفیت آب خلیج مواجه هستیم. با افت طراز آب دریای خزر سال به سال آب خلیج گرگان هم کمتر شده و وسعت مناطق کم عمق و خشکی بیشتر را شاهد می باشیم.
وحید خیرآبادی افزود: این وضعیت تردد و جابه جایی در منطقه را گرفتار مشکل می کند و مسائل پیرامونی در اقتصاد و گردشگری منطقه به همراه دارد چون که رزق عده ای از مردم منطقه از راه ماهیگیری و یا قایق رانی و … تأمین می شود.
وی افزود: خشکی خلیج و بیرون زدن اراضی که قبل از این زیر آب بوده اند احتمال تصرفات ساحلی را افزایش می دهد؛ کمااینکه الان در استان گلستان کمتر و در استان مازندران مشکلات عدیده ای را شاهد می باشیم و درگیری هایی بین جوامع محلی و نیروهای محیط زیست و منابع طبیعی به وجود آمده است.
معاون فنی اداره کل محیط زیست گلستان توضیح داد: خشکی خلیج اکوسیستم آبی را به اکوسیستم خشکی تبدیل می کند و در خوش بینانه منطقه تبدیل به نیزار و علفزار و در بدبینانه ترین حالت به اکوسیستم نمک زار تبدیل گشته و کانون ریزگرد می شود و نتایج آن شهرهای بندرگز، نوکنده و روستاهای ساحلی درگیر می کند.
وی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی در کیفیت آب خلیج گرگان گرفتار مشکل هستیم، اضافه کرد: با افزایش جمعیت و افزایش پساب خروجی صنایع، پروژه های پرورش ماهی، سکونت گاه ها و جوامع محلی و تبادل کمتر آب خلیج و دریا میزان آلاینده های خلیج افزایش یافته که هم حیات وحش و هم مردم منطقه را تهدید می کند.
خیرآبادی با اشاره به اینکه بوی نامطبوعی که الان مردم شهرهای نوکنده و بندرگز را آزار می دهد ناشی از آلودگی هاست، اظهار داشت: وقتی در یک اکوسیستم تغییراتی همچون خشکی رخ می دهد شاهد اتفاقاتی خواهیم بود که برای ما غیرمنتظره و ناخوشایند است و سبب جابه جایی حیات وحش و از بین رفتن زیستگاه آنها می شود.
حیات گوهر فیروزه ای با اما و اگرهای فراوانی همراه بوده و همچنان در هاله ای از ابهام است و تعلل در نجات تنها خلیج دریای خزر تبعات جبران ناپذیر بسیاری را به همراه خواهد داشت.
منبع: پرشین رز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب