خبر آوردند خیلی ها خانه خراب شده اند

خبر آوردند خیلی ها خانه خراب شده اند به گزارش پرشین رز بوشهر بامداد بود اما انگار آفتاب شانزدهم آذر سر برآمدن نداشت. آسمان آن یکشنبه پوشیده از ابر سیاهی بود که گویی روز را در گرگ و میش پاییزیش نگه داشته بود. قدیمی ترها می دانستند چه در پیش است. تا حوالی ساعت ۹ که دل آسمان پاره شد، همه چشم به آسمان داشتیم. یک نفس بارید، بی وقفه و بی ملاحظه بود. سر آرام شدن نداشت تا اینکه خبر آوردند شهر را آب گرفته و خیلی ها خانه خراب شده اند...


باران های دشتستان گاهی همینقدر بی رحم و بی ملاحظه اند، می آیند و هرچه هست و نیست با خود می برند. حالا دو خانواده داغدار عزیزانشان شده اند و ده ها مرد و زن دست رنج تمام زندگیشان طعمه ی سیل شده است.
سیلاب ها همیشه عامل طبیعی ندارند، رشد شهرنشینی در دهه های گذشته همراه شد با تخریب و تجاوز به محیط زیست و منابع طبیعی. طبیعت هم که همیشه راهی برای تخلیه انرژی خود می یابد، مسیر خانه های ما را در پیش می گیرد.
سیل به مثابه ی بحران
دکتر محسن جمشیدی دکترای محیط زیست در گفتگو با ایسنا سیل را بعنوان یک رویداد طبیعی در بستر اکوسیستم ها تعریف می کند و می گوید: «عوامل مختلفی در بروز، وقوع، شدت و تواتر سیل نقش دارند، سیل هم مثل زلزله، آتشفشان و عوامل محیطی جز بحران های طبیعی شمرده می شود و پدیده ای معمول و طبیعی برای کره زمین است»
وی ضمن تاکید بر ضرورت استفاده از راهکارهای مناسب و کارشناسی شده برای مدیریت سیلاب ها اضافه کرد: «عوامل مختلفی که می توان از آنها بعنوان عوامل طبیعی وقوع سیل نام برد تخریب مراتع، جنگل ها، پوشش گیاهی، استفاده و بهره برداری بیش از اندازه ظرفیت سرزمین و تجاوز از حد تاب آوری آن که منجر به عدم کارایی آنها در مقابل جذب رواناب های سطحی می شود.»
لباس زمین
این کارشناس پوشش گیاهی یک سرزمین را مانند یک لباس برای انسان می داند که از آن در مقابل وقوع سیلاب محافظت می کند.
او می افزاید: «اگر این پوشش های گیاهی به علل مختلف همچون چرای دام، برداشت غیر مجاز، قطع بی رویه جنگل های منطقه و برداشت بی رویه از چوب برای اهداف صنعتی و اقتصادی از بین برود سبب می شود که پوشش مقابله ای یا پیشگیرانه، کارایی خویش را در مقابل روان آب ها و مقابله با بحران سیل و سیلاب از دست بدهد.»
تغییر کاربری ها عامل تشدید بحران
جمشیدی اشاره کرد: «عامل بعدی در وقوع سیل تغییر کاربری اراضی و ساخت و ساز های بی رویه در آن اراضی است. اغلب این تغییرات در مناطق جنگلی و حتی در حاشیه های رودخانه اتفاق می افتد که وقتی کاربری اراضی تغییر می کند خاصیت نفوذپذیری خاک تضعیف می شود و در این شرایط سیل تشدید می شود.»

او می گوید جنگل ها بعنوان سیستم تنفسی طبیعت عمل می کند و ادامه می دهد: «در نقاط مختلفی از جنگل که بعنوان منابع طبیعی شمرده می شود ساختمانهای صنعتی و مسکونی و پدیده جنگل خواری را شاهد می باشیم. همینطور کوه خواری، رودخانه خواری و ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه های فصلی و دائمی در واقع جزو تغییر کاربری های غیر مجاز شمرده می شود که منجر به تضعیف خصوصیت نفوذ پذیری آب در خاک می شود و این خاصیت ذاتی را تضعیف می کند و احتمال و قدرت تخریب سیل را بیشتر می کند.»
جمشیدی به موارد گوناگونی از قبیل برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر حواشی و حریم رودخانه ها، اشاره می کند و می افزاید: «ما در اراضی طبیعی مثل دامنه کوه ها و دشت ها و در حوزه های آبخیز، بسترهای خاکی اسفنجی شکل داریم، که با برداشت های بی رویه و تغییر کاربری های غیر کارشناسی این بسترهای اسفنجی که حکم جاذب روان آب ها را دارند از بین رفته و در نتیجه جریان های سیلابی راه می افتند و منجر به خسارت می شوند.»
این کارشناس افزود: «فرسایش خاک و درنتیجه از بین رفتن پوشش جاذب روان آب ها منجر به عدم تعادل در غلظت های سیل و جریان های سیلاب می شود و در نتیجه مواد معلق در آب بالا میرود. در این فرایند میزان کدورت جریان های آبی سیلاب بالا می رود و به صورت کلی گل آلود بودن و گل و لای موجود در سیلاب منجر به تشدید خسارت ناشی از سیل خواهد شد. هر چقدر این غلظت های آبی و این مواد معلق آلی و معدنی در جریان های سیلاب بالا رود میزان خسارات ناشی از سیلاب هم افزایش می یابد.»
مسئله ی مسیل ها
وی به مساله تغییر یا مسدود کردن مسیل ها و یا مسیر هایی که برای جمع آوری آب های سطحی و هدایت آنها به رودخانه یا دریا درنظر گرفته شده اشاره می کند و ادامه می دهد: «وقتی در این شرایط سیل رخ می دهد به صورت طبیعی مسیر سیلاب منحرف می شود و وارد فضاهای شهری، کشاورزی و.. می شود و خسارت جانی و مالی را به وجود می آورد.»
این دکترای محیط زیست معتقد می باشد طبیعت اگر مانعی در راه خود ببیند یا بر آن مانع غلبه می کند و به مسیر خود ادامه می دهد یا منحرف شده و سر از ناکجاآباد در می آورد که این مدل از رفتار جریان سیل در جایی است که شاهد تعرض و ساخت و ساز در راه رودخانه ها هستیم.

ضرورت تنظیم سند آمایش سرزمین
وی با تاکید بر ضرورت تهیه سند آمایش سرزمین توسط تصمیم گیران سطوح بالای مدیریتی تاکید می کند: «سند آمایش سرزمین عبارت است از سنجش استعداد های سرزمین و تعیین کاربری ها متناسب با آن استعدادها. یه این صورت که بر مبنای مطالعات آمایشی که انجام می دهید یک جایی را تعیین می کنید که اینجا مثلا باید بیمارستان ساخته شود، یا به کشاورزی اختصاص داده شود، مکان تاسیسات صنعتی معین شود یا هر ساخت و ساز دیگری می تواند پیش بینی شود.»
این کارشناس تصریح می کند: «در نبود سند آمایش سرزمینی می بینیم برای مثال در بستر رودخانه های فصلی ساخت و ساز صورت گرفته و حریم و قلب رودخانه تبدیل به منطقه مسکونی شده است.»

جمشیدی افزود: «ممکن است ساخت و ساز انجام گرفت و چند سالی هم اتفاق خاصی نیافتاد ولی وقتی از نرم افزارها و محاسبات فنی دوره بازگشت سیلاب ها را استخراج می نماییم می بینیم پس از دوره ی ده ساله یا مثلاً پانزده ساله جریان های سیلابی جاری می شوند و هر آنچه که طی این چند سال تولید شده از بین می رود. بدین سبب هر چقدر که در دوره بازگشت پدیده های سیلابی بیشتر باشد میزان خسارت هم بیشتر است.»
جنس خاک و عوامل طبیعی دیگر
وی در تشریح عوامل دیگر جریان های سیلابی به نوع و جنس خاک اشاره می کند و می افزاید: «خاک های رسی همچون خاک هایی هستند که نفوذ و جذب آب در آنها بسیار کند و دشوار می باشد که در نتیجه پدیده نفوذ رخ نمی دهد و همین کاهش نفوذ آب در خاک های رسی سبب جریان های سیلابی می شود و در مناطقی که بخش اعظم خاک های آن منطقه رسی است پدیده سیل و خسارات ناشی از سیل را شاهد هستیم»
این کارشناس افزود: «شیب زمین عامل دیگری است که می تواند نقش زیادی در بروز سیل داشته باشد. زمین هایی که شیب بالای ۲۰ درصد دارند با بارش ها و نزولات آسمانی نابه هنگام، حجم زیادی از آب امکان پیدا کردن راه در درزهای زمین و منافذ خاک را پیدا نمی کند و بدین سبب در سطح زمین مسیر خویش را پیدا کرده و به صورت جریان های سیلابی سبب تخریب می شود.»
او به مبحث جنگل خواری، قطع بی رویه جنگل ها، کوه خواری و تخریب اکوسیستم های طبیعی و حوضه های آبریز طبیعی اشاره می کند که سبب تشدید پدیده سیل می شوند.
اهمیت نظارت
این متخصص حوزه ایمنی با تاکید بر نقش نظارتی دستگاه های اجرایی همچون شهرداری ها بر عملکرد تغییرات سرزمینی تصریح می کند: «یکی از مأموریت های شهرداری ها بحث صدور مجوز ساخت و ساز است که این مخاطرات طبیعی ایجاب می کند شهرداری ها مطالعات دقیق و حساسیت خاصی در مورد صدور پروانه های ساخت برای سازه هایی که در حریم رودخانه، منابع طبیعی و جنگل ها هستند داشته باشند.»
جمشیدی می افزاید: «علاوه بر شهرداری ها، سازمام منابع طبیعی هم بایستی در صدور مجوز برای چرای دام دقت کند که پوشش گیاهی منطقه در اثر چرای بی رویه دام از بین نرود که در اثر آن خاصیت مقابله ای با سیلاب را از دست ندهد و پوشش گیاهی تخریب نشود.»

حفاظت از محیط زیست وظیفه قانونی
این کارشناس سیل را یکی از چندین بحران های طبیعی می دتند که در کشور ما رخ می دهد و می افزاید: «سیل در اثر بارش نزولات جوی، دِبی آب بالا می آید و به صورت طبیعی جریان می یابد که بایستی با تصمیمات و سیاست های درست سیلاب ها را مدیریت کرد.»

وی اشاره کرد: «با توجه به اصل۵۰ قانون اساسی، در جمهوری‏ اسلامی، حفاظت محیط زیست‏ که‏ نسل‏ امروز و نسل های‏ بعد باید در آن‏ حیات‏ اجتماعی‏ رو به‏ رشدی‏ داشته‏ باشند، وظیفه‏ عمومی‏ تلقی‏ می‏ شود. از این‏ رو فعالیت های‏ اقتصادی‏ و غیر آن‏ که‏ با آلودگی‏ محیط زیست‏ یا تخریب‏ غیر قابل‏ جبران‏ آن‏ ملازمه‏ پیدا کند، ممنوع‏ است.»
تفکر راهبردی و بلندمدت
دکتر محسن جمشیدی در گفتگو با خبرنگار ایسنا اضافه کرد: «این اصل باید در کشور، ذهن و عمل کارفرمایان، کار آفرینان، صاحبان صنایع و صنعت نهادینه شود. در دستگاه های اجرایی این مساله باید مهم تلقی شود که در حوزه تصمیم گیری، بلندنظر و راهبردی فکر کنند.»
این دانش آموخته محیط زیست اشاره کرد: «مقام معظم رهبری هم مطابق با اصل ۱۱۰ قانون اساسی سیاست های کلی محیط زیست را ابلاغ کرده اند که بر مبنای آن، سیاست های کلی محیط زیست در چارچوب اصول کامل و جامعی ابلاغ گردیده که در مورد پدیده سیل، بند ۷ و بند ۹ موضوعاتی مطرح گردیده است همچون آبخیزداری، آبخوان داری، مدیریت عوامل کاهش بهره برداری از آب های زیرزمینی، تبخیر و کنترل ورود آلاینده ها که می تواند در کاهش پدیده سیل موثر باشد.»

تهدیدات بیابان زایی و راهکارها
وی ادامه داد: « همینطور در سیاست های کلی محیط زیست بحث بیابان زایی مطرح گردیده است. بیابان زایی بعنوان یک تهدید اساسی مطرح است. بایستی روی اقلیم هایی که بیابانی هستند کار شود و تغییر اقلیم صورت بگیرد. برای این کار بایست از گونه های گیاهی بهره برد که منجر به تقویت پوشش گیاهی و ایجاد و راه اندازی بستر یا پوششی از خاک که توان نفوذ پذیری را افزایش دهد بهره برد.»
این کارشناس افزود: «برای مدیریت سیلاب ها باید پوشش گیاهی را تقویت نماییم، آبخیزداری را تقویت کرده و روی آن کار نماییم، مکان یابی درستی از راه اندازی سکونتگاه ها و راه اندازی اماکن شهری داشته باشیم، بر مبنای مطالعات هیدرولوژیکی منطقه در راه سیل ها و مسیل ها در نقاط پست، مجوز ساخت شهرک های صنعتی و شهرهای مختلف داده نشود.

وی اظهار نمود: «برای پیش بینی دوره بازگشت سیلاب های مخرب، در مناطقی که مستعد سیل هستند باید محاسبات فنی انجام گرفته و با نرم افزارهای تخصصی مدل سازی نماییم، دوره بازگشت سیلاب های مخرب را پیش بینی نماییم و آمادگی لازم برای مدیریت سیلاب ها را داشته باشیم. همینطور لازم است طرح های آبخیزداری بر روی دامنه ها برای کاهش سیلاب ها اجرا شود.»
محسن جمشیدی به ایسنا اظهار داشت: «بحران های ناشی سیل زمانی رخ می دهند که خاک و پوشش گیاهی منطقه کارکرد لازم را در جذب نزولات جوی نداشته باشند. وقتی خاک توان و ظرفیت خویش را از دست بدهد یا حجم بارش از ظرفیت جذب خاک بالاتر باشد، در نتیجه کانال طبیعی رودخانه کشش گذردهی روان آب به وجود آمده را نخواهد داشت.»
این کارشناس حوزه ی ایمنی به نقش سازمان هواشناسی اشاره می کند و معتقد می باشد با اخطار بموقع و آگاهی مدیران و ساکنین مناطق در خطر می توان از بروز خسارات جدی جلوگیری کرد.
عوامل طبیعی و انسانی
به قول وی «به صورت کلی عوامل طبیعی و انسانی در بروز سیل دنیا هستند، عوامل طبیعی مامند پوشش گیاهی، الکوی بارش ها و نزولات جوی سیل آسا، یا عوامل دیگر که انسان در آن دخیل است مثل تغییر مسیر مسیل ها و آب راهها مانند سیل شیراز که با مسدود کردن و اشغال مسیل دروازه قرآن به وجود آمد، با این توجیه که سال هاست هیچ سیلی رخ داده نشده، مسیر آبراه بسته شد و صرفا به گذاشتن یک لوله چند اینچی اکتفا کردند و نتیجه اش هم در فاجعه ای که رخ داد شاهد بودیم.»
پروتکل هماهنگ دستگاه های اجرایی
جمشیدی تهیه یک پروتکل جامع را برای هماهنگی و بسیج دستگاه های اجرایی لازم می داند که در مواقع بحران بتوان با نقش های از پیش تعیین شده بحران سیل را مدیریت کرد. وی همین طور معتقد می باشد این پروتکل می تواند شامل بحث سرپناه، جای مناسب و اسکان موقت سیل زده ها، خوراک و پوشاک، آب تمیز و محصولات بهداشتی، تردد سیل زدگان و مواردی از این دست باشد.
متخصص حوزه ایمنی اضافه کرد: «همچنین در این نظام نامه از ظرفیت های دستگاه های متناظر، ماشین آلات، نیروی انسانی، تجهیزات امداد نجات دستگاه های امدادرسان و اورژانس در گام اول شناسایی می شوند.»
وی اشاره کرد: «در این نظام نامه بایست مشخص شود هر یک از دستگاه های اجرایی چه تعداد استعداد، امکانات و زیرساخت دارد، پراکندگی آنها مشخص شود که در شرایط بحرانی مطابق با این نظام نامه وارد عملیات شوند.»
گزارش از «حیدر کاشف»؛ خبرنگار ایسنا بوشهر




منبع:

1399/09/29
14:36:23
5.0 / 5
1314
تگهای خبر: آب , آتش , آلودگی , باد
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۹ بعلاوه ۵
persianrose.ir - حقوق مادی و معنوی سایت پرشین رز محفوظ است

پرشین رز

گل و گیاه