۸۸ درصد از مساحت کشور تحت تاثیر پدیده بیابان زایی
به گزارش پرشین رز، مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اعلان اینکه منابع اعتباری یکی از چالش ها و دغدغه های جدی در زمینه مقابله با بیابان زایی است، اظهار داشت: تنها مسئله منابع مالی موضوع اول و اخر نیست بلکه باید برنامه ریزی های هماهنگ و سیاست گذاری های همسو و پشتیبانی قوانین در این خصوص پررنگ دیده شود.
به گزارش پرشین رز به نقل از ایسنا، ایران در کمربند خشک و نیمه خشک جهانی قرار دارد که به ئطور عادی نیز بارش های کمتری را دریافت می کند اما طی چندسال گذشته با کاهش میزان بارندگی و تغییر الگوی بارش، تغییرات اقلیمی و... مشکلات بسیار زیادی همچون بیابان زایی به وجود آمده است که سبب وقوع توفان های شن و ماسه و وارد شدن بسیاری خسارات همچون از ریل خارج شدن قطار و افزایش تصادفات جاده ای شده است که بگفته مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در این شرایط قابلیت حیاتی، بیولوژیک، توان و حاصلخیزی سرزمین کاهش پیدا می کند و بازگشت به شرایط اولیه بسیار دشوار است.
وحید جعفریان در گفت و گو با ایسنا درباره ی موقعیت جغرافیایی ایران و عوامل افزایش بیابان زایی اظهار داشت: ایران به لحاظ جغرافیایی در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته است و بنا بر این نیز متاثر از شرایط اقلیمی خشک قرار گرفته و بنا بر این نیز شرایط بیابانی برای اکوسیستم های زمینی کشور ما برقرار است.
وی اضافه کرد: بر طبق مطالعات انجام شده توسط دانشگاه تهران و وزارت نیرو، حدود ۸۸ درصد از مساحت کشور تحت تاثیر پدیده بیابان زایی قرار دارد. مفهوم بیابان زایی، به تخریب سرزمین و لطمه پذیری در مناطق خشک و نیمه خشک، به لحاظ سوء مدیریت سرزمین اشاره دارد.
مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: در این شرایط قابلیت حیاتی، بیولوژیک و توان و حاصلخیزی سرزمین کاهش پیدا می کند و بازگشت به شرایط اولیه بسیار دشوار است.
۳۰ میلیون هکتار از مساحت کشور تحت تاثیر فرسایش بادی
وی با تأکید بر این که مدیریت پایدار یکی از اتفاقات مهم در این اقلیم است، اظهار داشت: برمبنای آخرین مطالعات انجام شده در سال ۹۸ مشخص شده است که ۳۰ میلیون هکتار از عرصه های ایران تحت تاثیر فرسایش بادی هستند. از این ۳۰ میلیون هکتار، حدود ۱۴ میلیون هکتار تحت عنوان کانون های بحرانی فرسایش بادی شناخته می شوند. این کانون ها عرصه هایی هستند که بر منابع زیستی و اقتصادی کشور خسارت وارد می کنند.
جعفریان اضافه کرد: اراضی کشاورزی، جاده ها، راه آهن، صنایع و همه منابع زیست انسانی که در این محدوده قرار گرفتند، تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارند و لطمه می بینند.
۳۰۰۰ میلیارد تومان هزینه ناشی از فرسایش بادی
وی افزود: در مطالعه سال ۹۸ مشاهده شده است که هزینه های ناشی از فرسایش بادی در کشور حداقل ۳۰۰۰ میلیارد تومان در سال است که بطور مستقیم موجب کاهش کیفیت زندگی در خیلی از روستاهای مناطق بیابانی می شود و قسمتی از عرصه های کشاورزی، صنایع و تاسیسات صنعتی به سبب هجوم ماسه های روان و فرسایش بادی گرفتار لطمه و خسارت می شوند.
مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اضافه کرد: برآورد ما این است که سالیانه در حداقل یک میلیون هکتار از عرصه های بیابانی و یا مناطق تحت تاثیر کشور از نظر فرسایش بادی، تخریب سرزمین اتفاق می افتد و مستعد تبدیل به کانون بحران فرسایش بادی و خسارت ها می شوند.
وی افزود: ما اگر بخواهیم فقط شرایط موجود را حفظ نماییم باید برنامه های مدیریت پایدار سرزمین و مقابله با بیابان زایی را حداقل در یک میلیون هکتار از عرصه های لطمه پذیر کشور در سال اجرا نماییم. هم اکنون در بهترین شرایط، در طول برنامه ششم توسعه اجرای کارهای مقابله با بیابان زایی بیش از ۳۰۰هزار هکتار نبوده و ما در مقایسه با شدت بیابان زایی در کشور - که ناشی از عوامل انسانی و تغییرات اقلیمی است - عقب می مانیم و هرسال این گستره توسعه می یابد و خسارات بیشتری را تحمیل می کند.
مدیریت منابع آب و پرداخت حق آبه همچون عوامل تشدید فرسایش بادی
به گفته جعفریان یکی از مهم ترین علل زیربنایی تشدید فرسایش بادی در کشور خصوصاً در سالهای اخیر به چگونگی مدیریت منابع آب، افت آب های زیرزمینی و عدم تامین حق آبه بازمی گردد. بطور کلی استمرار و تشدید توسعه خشکسالی ها در کشور از عواملی هستند که به گسترش و تخریب سرزمین و بیابان زایی کمک کرده اند.
وی افزود: به عقیده ما در برنامه های بالادستی حکمرانی منابع آب، حتما باید به موضوع فرسایش بادی، گرد و غبار و خسارات ناشی از آن توجه جدی شود، کما این که بتازگی موضوع حکمرانی منابع آب و موضوعات مرتبط در شورای عالی آب مطرح گردیده است. تقاضای ما بدین سبب است که با یک نگرش جامع بتوان توفان های ماسه ای و گرد وغبار را کنترل کرد.
مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اعلان اینکه در این سازمان برای کنترل بیابان زایی تا کنون اقدامات بسیار زیادی انجام شده است، اظهار داشت: بتازگی سندی تحت عنوان سیاست های مشارکتی مدیریت مناطق بیابانی را به استانها ابلاغ کردیم. در این جهت برای نخستین بار رویکرد های مشخصی با بهره گیری از ظرفیت های قانونی و حمایتی برای سرمایه گذاری بخش خصوصی، توسعه مشارکت مردم و ایفای نقش مسئولیت اجتماعی بنگاه های مالی در کشور تعریف شده است.
احیای ۸۵هزارهکتار از کانون های بحرانی گرد و غبار طی سال گذشته
وی افزود: خوشبختانه در سال قبل ۸۵ هزار هکتار از مناطق کانون های بحرانی فرسایش بادی و مناطق بیابانی کشور با مشارکت بخش های مختلف خصوصاً صنایع بزرگ، معادن و جوامع محلی هم احیا شدند و هم درحال حفاظت هستند. این یک رویکرد مشارکتی برمبنای تجارب سازمان منابع طبیعی در زمینه توانمندسازی جوامع محلی و همکاری موثر با سازمان ها و بخش های مختلف است.
جعفریان اضافه کرد: انتظار داریم تا آخر سال ۱۴۰۱ برنامه های احیای مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی از دید مشارکتی به ۱۰۰ هزار هکتار برسد و ظرفیت های خوبی نیز در این عرصه وجود دارد.
وی افزود: موضوع قابل توجه دیگر بحث ارائه نیازهای فناورانه مدیریت پایدار سرزمین با تأکید بر بحث مدیریت مناطق بیابانی است. دراین زمینه بازخورد خوبی از بخش های دانش بنیان دریافت کرده ایم و الگوها و روش های تثبیت ماسه های روان، استفاده اقتصادی از کالاها و خدمات گوناگون اکوسیستم های منحصر به فرد و ویژه بیابان های کشور و استفاده از خاکپوش های مناسب دوستدار محیط زیست برای تثبیت ماسه های روان مواردی هستند که با هماهنگی و همکاری موثر با حوزه های دانش بنیان انجام شده است.
مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اضافه کرد: اکوسیستم مناطق بیابانی می تواند علاوه بر این که در امتداد مشارکت و سرمایه گذاری سایر بخش ها فعالیت می کند، به بهبود اقتصادی و معیشت جوامع محلی نیز کمک نماید و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری نیز از این طریق بتواند این عرصه ها را در اختیار خود جوامع محلی که احیا آنها را کرده اند، قرار دهد. این اقدام می تواند تحولی را در این عرصه به همراه داشته باشد.
وی با تأکید بر اینکه اختصاص منابع اعتباری در رابطه با کارهای مناسب برای مقابله با بیابان زایی لازمست، اظهار داشت: کانون های بحرانی ویژه ای در منطقه خوزستان، سرخس و دشت زابل وجود دارد و آثاری از فعال شدن و خسارت زا بودن دشت های تولید کننده توفان های ماسه ای و گرد و غبار در اطراف آنها و شهرهای بزرگ به چشم می خورد.
مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: باتوجه به گستره خشکسالی در منطقه جنوب و جنوب غرب آسیا این دغدغه را داریم که کارهای بیابان زایی تشدید و سرعت یابد بدین سبب نیاز است که منابع اعتباری لازم برای انجام کارهای گسترده نهالکاری، استفاده از خاکپوش ها، بادشکن ها، ایجاد تله های رسوب گیر و بهره گیری از روش های مدیریت روان آب ها در مناطق بیابانی، قرق و مدیریت چرای دام در محدوده بیابانی، اختصاص پیدا کند.
جعفریان افزود: ما نیاز داریم که بصورت عاجل یک میلیون هکتار از مناطق فوق بحرانی کشور - که برنامه مشخصی برای آن تعریف شده است - را در یک برنامه زمانی یکساله تحت کنترل قرار دهیم و نزدیک به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان منابع مالی برای این اقدامات نیاز است البته با در نظر گرفتن سهم بخش های غیر دولتی و خصوصی و... این انتظار را داریم که تحولی عظیم در زمینه مقابله با بیابان زایی که از دغدغه های جدید در مناطق لطمه پذیر است؛ ایجاد نماییم.
وی اضافه کرد: باتوجه به این که ما یکی از اعضای فعال کنوانسیون مقابله با بیابان زایی هستیم و کارهای در رابطه با مدیریت پایدار سرزمین را در این جهت در قالب کارگروه ملی مقابله با بیابان زایی انجام می دهیم، دانش و ظرفیت های قابل توجهی در ایران و سایرکشورهای اطراف و دانشی قابل ارائه و تعمیم برای مدیریت پایدار سرزمین در مناطق خشک و نیمه خشک وجود دارد. بخش دانشگاهی و تحقیقاتی کشور ما نیز جایگاه ویژه ای دراین زمینه دارد و اقداماتی که برای نقش آفرینی دولت جمهوری اسلامی ایران در تبیین طرح های منطقه ای مدیریت توفان های ماسه ای و گرد و غبار انجام شده بسیار قابل توجه است.
مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اشاره کرد: متولی این اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست است و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور یکی از اعضای مهم اجرای سیاست های تعریف شده در قالب سیاست گذاری و هماهنگی مدیریت گرد و غبار در کشور است.
تنها تامین اعتبارات کافی نیست
وی در پاسخ به این پرسش ایسنا که آیا برای سرعت بخشیدن به اجرای برنامه های مقابله با بیابان زایی تنها تامین اعتبارات مالی نیاز است یا شرایط دیگری نیز ضرورت اجرا دارد؟ اظهار داشت: منابع اعتباری یکی از چالش ها و دغدغه های جدی است و در هر مقطعی که در بحث ریزگردها اعتبارات مورد نیاز از منابع صندوق توسعه ملی تامین شد ما شاهد یک جهش فوق العاده در کارهای مقابله با بیابان زایی در کشور بودیم ولی اعتبارات محدود برای پرداختن به این چالش جدی در کشور ما چندان کفایت نمی کند.
جعفریان اشاره کرد: درمیان تمامی مشکلاتی که وجود دارد اساسا موضوعات مالی یکی از مهم ترین مباحث موثر در پروسه همکاری و هماهنگی سیاست ها و برنامه های دستگاه های اجرائی مختلف است که در قالب مدیریت سرزمین اعمال می شود.
وی اضافه کرد: همچون نقش های انسان در تخریب سرزمین، موضوع تغییر کاربری زمین است. تغییرات کاربری می توانند به شدت سبب افزایش لطمه پذیری سرزمین نسبت به فرسایش بادی باشند و خسارت ها را نه فقط در همان سرزمین بلکه در مناطق دور دست از عرصه های تخریب یافته با حرکت شن های روان و حرکت غبار به سمت های دیگر ایجاد کنند.
مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور افزود: یکی از رسالت های کارگروه ملی مقابله با بیابان زایی هماهنگی و همسوسازی سیاست ها و برنامه های بخش های مختلف است. از حوزه صنعت و کشورزی تا برنامه های فرهنگ سازی و سیاستگذاری های کلان و مباحث قانون گذاری همچون وظایف آنست.
جعفریان در آخر اشاره کرد: بخش های حمایتی و تشویقی و پشتیبانی از سرمایه گذاری در بخش های خصوصی و... همه قطعات یک پازل هستند که در نهایت می توانند به چشم اندازی از مدیریت پایدار سرزمین ختم شوند و منابع مالی موضوع اول و اخر نیست بلکه باید برنامه ریزی های هماهنگ و سیاست گذاری های همسو و پشتیبانی قوانین در این خصوص پررنگ دیده شود.
منبع: persianrose.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب