وقتی تاریخ دوچرخه با محیط زیست گره می خورد
به گزارش پرشین رز، در لابه لای خانه های گلی و آجری، جایی میان کوچه پس کوچه های دنج شهر و پای دیوارهای کهن، صدایی دیگر با آواز شنیده می شود.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها- مرجان سیف الدین: صدای برخورد آچار به طوقه و شر شر روغن روی زنجیر. همین آهنگ ساده، سکوت کوچه را در هم می شکند، آهنگی آشنا که همیشه نشانی از حضور دیرینه ی تعمیرکاران دوچرخه دارد پیرمردی که با دستمالی بر پیشانی، کنار مغازه ای کوچک یا پیاده رو، با مهارت پیچ ها را باز و بسته می کند.
تعمیرکاران قدیمی، بخشی از هویت محلات تاریخی هستند
تعمیرکاران محله های قدیمی شاید بالای ۵۰ سال سابقه کار دارند، برخی از مغازه ها به روز شدند، دوچرخه و اسکو تر، اسکیت و موتورسیکلت های لوکس و گران قیمت می فروشند.
هدیه نقوی، استاد تاریخ در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مغازه ها و تعمیرکاران قدیمی، بخشی از هویت محلات تاریخی هر شهری هستند، نه فقط به خاطر خدمات ساده شان، بلکه یادآور خاطرات جمعی و سبک زندگی نسل هایی هستند که با دوچرخه بزرگ شدند و بسیاری از آنها در تحولات تاریخی تاثیرگذار بودند.
وی اضافه کرد: در دهه های ۳۰ تا ۵۰ خورشیدی، دوچرخه ها نقش محوری در زندگی کارمندان، معلمان، پستچی ها و روزنامه فروش ها داشتند و چون جاده های خاکی «لگد خورده» و سفت شده بودند به آسانی می شد دوچرخه سواری کرد.
وی افزود: دوچرخه در زمان قاجار از انگلستان وارد ایران شد که در ابتدا همه مردم نسبت به استفاده از آن تعجب و مقاومت می کردند.
وی با اشاره به اینکه تعداد ماشین و درشکه های شخصی خیلی کم و اندک بود بنابراین به مرور زمان دوچرخه در تمامی طبقات جامعه بویژه قشر متوسط جامعه بیشتر مورد استفاده قرار گرفت.
نقوی با اشاره به اینکه قدیمی ترین روایت ها، پیدایش دوچرخه را به لئوناردو داوینچی نسبت می دهدادامه داد: دوچرخه واژه ای با ریشه ای یونانی« KYKLO » که بعدها در زبان لاتین به « BICYCLE » تبدیل شد، تلفیقی از دو دایره، نمادی از حرکت و زندگی.
اصفهان؛ شهری به رنگ دوچرخه
همیشه در اصفهان، شهر دوچرخه ها، رکاب زنی پررونق تر از هر جای دیگر بود، در سال ۱۳۲۷، نزدیک به ۱۲ هزار دوچرخه در شهر اصفهان پلاک شده بود و حدود ۲۰ هزار نفر گواهینامه دوچرخه سواری داشتند، در دهه ۴۰ دوچرخه سواران به یکی از معضلات اداره شهری در اصفهان تبدیل شدند و مشکلاتی را برای مسئولان به وجود آوردند. روزنامه نقش جهان در سال ۱۳۲۵ در چند نوبت، دستورها و اطلاعیه های استانداری، شهربانی و فرمانداری نظامی اصفهان را برای محدودیت دوچرخه سواران اصفهانی منتشر نمود و از مردم خواست تا آنها را رعایت نمایند. مثلا اگر سه نفر سوار بر یک دوچرخه شده و یا بدون چراغ از پیاده روها عبور می کردند، از سوی فرمانداری نظامی به مأمورین مربوطه دستور داده شده است که متخلفین را تعقیب و به فرمانداری نظامی تحویل دهند.
سفرنامه «فرد ریچارد انگلیسی» که در اوایل سلطنت پهلوی مدتی را در ایران گذراند، تقریبا تنها سفرنامه خارجی است که به این پدیده بعنوان یک تفریح جدید در میدان نقش جهان اصفهان اشاره می کند: «در حال حاضر ورزشی که در این میدان به جای چوگان معمول می باشد دوچرخه سواری است. هنگام عصر میدان از صدای زنگ و بوق دوچرخه سواران که اغلب آنها شاگردان دکان های بازار بزرگ اصفهان هستند، پر می شود».
دوچرخه در قاب سینما و قصه ها
دوچرخه، همواره نقشی فراتر از یک وسیله نقلیه ساده در هنر، ادبیات و سینمای ایران و جهان داشته است.
امیرحسین شریفی، تهیه کننده سریال های تلوزیونی و سینما در این با ره اظهار داشت: فیلم هایی چون «دزد دوچرخه»، «نهایت سرعت» هر کدام نماد امید و معاش بعد از جنگ در سینمای جهان شد.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر اضافه کرد: فیلمهای ایرانی چون «دونده»، «روبان قرمز»، «خواب سفید» و «بچه های آسمان»، «دوچرخه»، «خط پایان» هم هر یک بگونه ای رازها و دشواری های یک زندگی ساده اما پرامید را، در سایه دوچرخه روایت می کنند.
این تهیه کننده که کارهایی چون «سیب سرخ هوا»، «ضیافت»، «آوازهای سرزمین من» و سریال هایی چون «مرد نقره ای»، «هشت بهشت» را در کارنامه کاری خود دارد در مورد جایگاه دوچرخه در سینمای ایران اظهار داشت: فیلمهای ایرانی هم در نشان دادن دوچرخه به عنوان ابزار کار، پایگاه طبقاتی، امید، مبارزه، نشان از کودکی، حرکت، تلاش و زندگی روزمره از این مورد مستثنی نبوده است.
وی از «بچه های آسمان» مجید مجیدی بعنوان یک فیلم تاثیر گذار که از دوچرخه بعنوان نشانه ای از کودکی، تلاش و شرایط سخت زندگی بهره برده است به نیکی یادمی کند، دوچرخه ای که در این فیلم ارتباط عاطفی و اقتصادی خانواده را به تصویر می کشد و در روایت داستان نقش مهمی دارد.
دوچرخه ها در انیمیشن ها و قصه های محبوب کودکان هم هم همیشه نشانه ای از تلاش، تعلق خانوادگی یا جایزه ای آرزومندانه بوده است.
سینا سعید وزیری، فیلمنامه نویس شناخته شده ای است که آثار گوناگونی همچون سریال های «آژانس دوستی»، «فاکتور هشت»، «قطار ابدیت»، «روزهای بی قراری»، «مرد نقره ای» و همینطور انیمیشن هایی چون «انصافی و اسرافی»، «نابغه های کوچک»، «سرزمین رویاها» و «من و پونی» را در کارنامه دارد.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با نقش دوچرخه در فیلم و انیمیشن ها توضیح داده است که جایگاه دوچرخه در آثار سینمایی و پویانمایی، به فیلم نامه و نوع روایت بستگی دارد اما بطور دقیق تر برای کودکان، دوچرخه همیشه جاذبه و موقعیت ویژه ای دارد و آنان با شخصیت هایی که صاحب دوچرخه هستند یا از دوچرخه استفاده می نمایند، همزاد پنداری می کنند.
سینا سعید وزیری افزود: «کاکرو» در انیمیشن فوتبالیست ها با دوچرخه، کار و امرار معاش می کند و در انیمیشن «رکاب زنان کوهستان» محور داستان رقابت قهرمانی دوچرخه سواری است.
وی ضمن اشاره به فیلمهای ایرانی اظهار داشت: فیلم «سرو ناز» و «کلاه قرمزی» دوچرخه بعنوان جایزه مطرح می شود، و در سریال «قصه های مجید» پارکینگ پر از دوچرخه مدرسه، بازتابی از وضعیت اجتماعی، تاریخی و معماری شهر و جایگزینی دوچرخه به جای سرویس یا خودرو شخصی است.
این فیلمنامه نوبس با اذعان بر این که دوچرخه به هر بهانه ای در زندگی روزمره افراد است خاطرنشان کرد: در صنعت فیلم و انیمیشن، کمتر به نقش دوچرخه بعنوان ابزاری برای «حفظ محیط زیست» پرداخته شده است و اعتقاد دارد فیلم سازان می توانند بر این امر بعنوان یک وسیله حمل و نقل پاک بیشتر از پیش پررنگ تعریف کنند.
هوای پاک و نشاط زندگی در شهر های دوچرخه سوار
هلند، آمستردام، کپنهاگ و شهرهایی چون توکیو و پاریس، امروزه الگوی جهانی ترویج فرهنگ دوچرخه سواری اند. ده ها هزار کیلومتر مسیر ویژه، سهم بالای سفرهای شهری و زندگی سالم، این شهرها را به نمونه ای بارز برای جهانی پاک و شاداب تر تبدیل نموده است، از دهه ۷۰ میلادی با استفاده از دوچرخه و ترویج فرهنگ دوچرخه سواری، تلفات جانی و آلودگی هوا را کاهش دادند و به سالم ترین شهر های جهان تبدیل شدند. اتفاقی که با یک برنامه دراز مدت به نتیجه رسید، این شهرها به خاطر زیرساخت های خوب دوچرخه سواری (جاده دوچرخه سواری در خیابان و بزرگراه ها)، فرهنگ دوچرخه سواری قوی و تسهیلات ویژه برای دوچرخه سواران (لاستیک و تعمیر) شناخته شده و هوای پاک دارند.
هر رکاب زنی نفسی تازه برای ریه انسان و زمین
آلودگی هوا بخصوص در کلان شهرها و مناطق صنعتی به یکی از بزرگ ترین معضلات بهداشت محیط، روان و سلامتی عمومی تبدیل گشته است. عواملی مانند افزایش جمعیت، رشد چشم گیر استفاده از خودرو های شخصی، مصرف سوخت های آلاینده در صنایع و نیروگاه ها، و کمبود فضای سبز نقش مهمی در تشدید این بحران ایفا می کنند.
سالانه ۸ میلیون نفر به علت آلودگی هوا در جهان گرفتار مرگ زودرس شدند و آلودگی هوا دومین علت مرگ های ناشی از بیماری های غیر واگیر در جهان است و بر مبنای آمارهای مختلف، سالانه بین ۳۰ تا ۵۰ هزار نفر در ایران به علت آلودگی هوا جان خویش را از دست می دهند.
امیر حسین جبار زاده، منخصص بیماری های داخلی اظهار داشت: آلودگی هوا باعث افزایش ابتلاء به بیماری های ریوی مانند آسم، برونشیت مزمن و بیماری مزمن انسداد، خطر حمله قلبی، سکته مغزی و بالا رفتن فشار خون، مرگ ومیر زودرس شده است.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر اضافه کرد: استفاده فراگیر از خودرو های شخصی، مصرف سوخت های فسیلی و آلاینده در صنایع، کمبود فضای سبز شهری و تثبیت گردوغبار و ناکافی بودن سیاستهای تشویقی جهت استفاده از حمل و نقل پاک و غیر موتوری در این حوزه دخیل است.
این متخصص که از دو چرخه برای امور روزانه خود بیشتر از خود رو استفاده می نماید اضافه کرد: توسعه و بهبود حمل و نقل عمومی، اجرای سیاستهای تشویقی و بازدارنده
برای کاهش استفاده از خودرو های شخصی و برنامه های آموزشی و اطلاع رسانی برای ارتقاء فرهنگ سلامت محیط راهکارهای خوبی برای این مورد است.
دوچرخه سواری، سبک زندگی سالم
افرادی که دوچرخه سواری را بعنوان بخشی از زندگی روزمره خود انتخاب می کنند، همواره به دنبال بهبود سلامت جسمی و روانی، کاهش آثار منفی بر محیط زیست و افزایش تعامل اجتماعی هستند. این سبک زندگی بر پایه سادگی، پایداری و احترام به طبیعت بنا شده است.
شایسته دیناروند، عضو یکی از تشکل های غیردولتی فعال در حوزه محیط زیست، در اینباره اظهار داشت: دوچرخه سواران به دنبال راهی برای کاهش استفاده از خودرو های شخصی و افزایش تحرک بدنی هستند که این انتخاب نه تنها به کاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک می نماید، بلکه باعث افزایش شادی و رضایت فردی هم می شود.
وی اضافه کرد: دوچرخه سواری با کاهش آلودگی و ترافیک و هم تشویق مردم به فعالیت بدنی، کیفیت زندگی و سلامت عمومی جامعه را ارتقا می بخشد.
دیناروند با تاکید بر اینکه ترویج فرهنگ دوچرخه سواری به افزایش مسئولیت پذیری اجتماعی در برابر محیط زیست هم منجر می شود، افزود: ایجاد شهر های سالم و قابل زیست با راه اندازی مسیرهای استاندارد دوچرخه سواری و لحاظ کردن سیاستهای تشویقی پایدار علاوه بر جذب گردشگر، به رونق کسب وکارهای محلی و پویایی اقتصادی شهر هم کمک می نماید.
وی همینطور بیان نمود: در سالهای اخیر اقدامات مؤثری نظیر برنامه های فرهنگی و آموزشی، کمپین هایی مانند سه شنبه های بدون خودرو، ایستگاههای دوچرخه سواری خانوادگی و تعیین جاده های مخصوص دوچرخه انجام شده است اما کافی نیست.
وی افزود: بر فرض مثال اگر همین کمپین های روزهای بدون استفاده از دوچرخه بسیار تبلیغ شود و یا استانداری ها منابع تشویقی را برای کارمندان اداراتی که از دوچرخه استفاده نمایند را افزایش دهد ما هم در درازمدت می توانیم تبدیل به کشوری تاثیرگذار در هوای سالم باشیم.
وی تصریح کرد: توسعه زیرساخت دوچرخه سواری در ایران، مسیرهای اختصاصی، ایستگاههای اشتراکی، خدمات فرهنگی و کمپین های تشویقی فعال می باشند، اما کمبود فرهنگ سازی گسترده، نگاه کوتاه مدت به حمل و نقل پاک، ضعف در سیاستهای تشویقی و نبود مدیریت یکپارچه همچنان از موانع اصلی پیشرفت این حوزه محسوب می شوند.
رکاب زنی در ایران زیر یک درصد
با این که دوچرخه در حافظه و هویت شهری ایران سهم قابل توجهی داشته، سهم سفر با دوچرخه در این کشور زیر یک درصد است یعنی تنها حدود ۲۰ درصد جمعیت کشور مالک دوچرخه هستند و استفاده از آن، اغلب محدود به اوقات فراغت و تفریح کوتاه مدت است، بر مبنای آمار رسمی، این در شرایطی است که در کشورهای اروپایی پیشرو مانند هلند ۲۷ درصد سفرهای شهری و ۲۵ درصد سفرهای کاری با دوچرخه صورت می گیرد. (از ۱۶ میلیون نفر جمعیت ۱۳ میلیون نفر دوچرخه سوار هستند) و در بعضی شهر های دوچرخه دوست جهان سهم استفاده از دوچرخه در خیلی از شهرها حتی به ۵۰ درصد هم می رسد و در سطح استانداردهای بین المللی در خیلی از کشورهای توسعه یافته، سهم دوچرخه در جابه جایی شهری معمولا ۷ تا ۳۰ درصد، در شهر های متوسط و کوچک تا ۴۰ درصد در نمونه های برتر مثل آمستردام و کپنهاگ است
باید گفت، دور از شعار و آمار، سخنرانی ها و همایش های آن چنانی در مورد آلودگی هوا که می شود با هزینه آنها جاده های مخصوص دوچرخه سواری راه اندازی نمود، دوچرخه سواری یکی از مؤثرترین، ساده ترین و در دسترس ترین راه ها برای کاهش صدمه های زیست محیطی و ساخت آینده ای پایدارتر برای شهرها و نسل های آینده است.
توسعه زیرساخت های در رابطه با دوچرخه، آموزش مردم و حمایت دولتی و خصوصی کلیدهای موفقیت این مسیر محسوب می شوند و شاید باز هم بشود ساعتی نشست و تماشا کرد که در سایه مسجدها و پل های تاریخی، جایی که تعمیر دوچرخه، بخشی از شعر و روایت محله ها باقیمانده است، دوچرخه، هنوز در حاشیه مسجدهای کهن و پل های تاریخی، جایی کنار دیوارهای آجری پارک شده است، نه فقط برای طی مسافت، که برای زنده نگه داشتن قصه مردان صبوری که با یک آچار و جعبه روغن، چرخ زندگی محله را به گردش درمی آورند. شاید رمز پایداری شهرها همین اصوات قدیمی است؛ اصواتی که هنوز در کوچه های شهر، پژواکی از گذشته و امید به آینده دارند.
منبع: persianrose.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب