فرسایش خاک با شدت 16 تن در هکتار تشکیل چرخه معیوب با کم آبی
به گزارش پرشین رز، یک عضو پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، ضمن اشاره به افزایش فشار بر منابع طبیعی کشور اظهار نمود: جدیدترین برآورد رسمی نشان داده است فرسایش سالانه خاک در ایران به 16 تن در هکتار رسیده و متوسط شدت فرسایش در 9 استان بیشتر از متوسط کشور است.
دکتر رضا بیات در گفتگو با ایسنا درباره ی آخرین وضعیت فرسایش خاک در ایران و چالش های پیش روی مدیریت منابع آب و خاک اظهار نمود: بر طبق تحقیقات مختلف، رقم فرسایش خاک در یک سال آبی در ایران بین ۶ تا ۲۴ تن در هکتار ارزیابی شده است. با این وجود بر مبنای آخرین بررسی رسمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری شدت فرسایش خاک ۱۶ تن در هکتار است و پروژه ای برای بروزرسانی این عدد در دست برنامه ریزی است.
وی اضافه کرد: متوسط شدت فرسایش در استان هایی نظیر کهگیلویه و بویراحمد، گلستان، کردستان، کرمانشاه، خوزستان، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، ایلام و لرستان بالاتر از متوسط کشور است و حوضه های هندیجان، کارون، حله، اترک، مرزی غرب، مند و کرخه در اولویت کنترل فرسایش آبی قرار دارند.
رشد جمعیت، توسعه عمرانی و تغییر اقلیم عوامل اصلی فرسایش خاک
به گفته این عضو پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری عواملی مانند رشد جمعیت، توسعه عمرانی و تغییر اقلیم، تأثیرات نامطلوبی بر منابع خاک گذاشته اند و همچون عوامل اصلی تشدید فرسایش خاک در ایران محسوب می شوند.
بیات تصریح کرد: تشدید فرسایش خاک در ایران ترکیبی پیچیده از عوامل طبیعی و انسانی است؛ عواملی که در دهه های اخیر شدت یافته است. فعالیتهای انسانی و کشاورزی نامتناسب نقش تعیین کننده تری نسبت به عوامل طبیعی دارند و فرسایش انسان زا ناشی از بهره برداری ناصحیح از زمین و اقدامات عمرانی کارشناسی نشده از مهم ترین عوامل تخریب خاک شمرده می شود.
به گفته این عضو پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، عواملی مانند تغییر کاربری، جنگل زدایی، چرای بیش از اندازه و خارج از وقت همین طور تخریب پوشش گیاهی همچون قابل توجه ترین موارد بهره برداری ناصحیح از زمین است. تغییرات آب و هوایی بعنوان یک عامل تشدید کننده طبیعی، این وضعیت را وخیم تر می کند.
بیات افزود: تغییرات آب و هوایی، الگوی بارندگی و دما را در ایران تغییر داده و با بارندگی های شدید و کوتاه مدت و در زمان نامناسب علاوه بر خسارت به محصولات، توان تخریب روان آب را افزایش داده است. خشکسالی طولانی و افزایش دما موجب کاهش رطوبت خاک و از میان رفتن پوشش گیاهی شده و بنابراین، خاک را مستعد فرسایش و انتقال به پایین دست کرده است.
چرخه خشکسالی و فرسایش؛ بحران عمیق می شود
وی ضمن بررسی تأثیر کمبود آب و خشکسالی بر تشدید فرسایش خاک اظهار نمود: کاهش نزولات و افزایش دما موجب کمبود آب و خشکسالی شده است. از سویی دیگر همزمانی کمبود آب و خشکسالی با فرسایش خاک، چرخه ای معیوب بوجود آورده است؛ چرخه ای که همزمان به علت دخالت بشر در چارچوب فعالیت عمرانی یا بهره برداری کشاورزی، تاثیر کمبود آب، خشکسالی و فرسایش خاک را تشدید کرده است.
این عضو پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری افزود: خشکسالی موجب خشک شدن شدید لایه های سطحی خاک و از میان رفتن پوشش گیاهی می شود و آنرا مستعد فرسایش می کند. بطور خلاصه، این دو عامل به شکل متقابل یکدیگر را تقویت می کنند. کمبود آب پوشش گیاهی را از بین می برد و فرسایش بادی را زیاد می کند و فرسایش خاک نیز با از بین بردن قابلیت نگهداری آب در خاک و پر کردن سدها، بحران آب را عمیق تر می کند.
چالش سیاستهای دولتی برای محافظت از خاک
بیات درباره ی اثربخشی سیاستهای دولتی حوزه محافظت از خاک و آب نیز اظهار نمود: اقدامات دولت در این زمینه به علت ماهیت حاکمیتی منابع آب و خاک و اثر این منابع در زمینه حفظ اکوسیستم و امنیت غذایی کشور اهمیتی ویژه دارد. با وجود اهمیت اقدامات دولتی در زمینه حفاظت خاک و آب، اجرای سیاستها با چالش های مختلفی روبروست.
وی مهم ترین این چالش ها را شعار زدگی و انجام اقدامات کلیشه ای دانست و اضافه کرد: هرچند همزمان علیرغم این چالش ها، اقدامات مهمی نیز انجام شده است. بعنوان مثال تدوین قوانین و مقررات در چارچوب قانون حفاظت خاک جدید ترین اقدامی است که به همت انجمن علوم خاک ایران و پیگیری و حمایت مؤسسات و انجمن های علمی دیگر به ثمر رسیده است.
این عضو پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری افزود: بااینکه وجود سازمان های مختلف با مسئولیت نظارت و مدیریت بر منابع آب و خاک ذیل وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو، توسعه و برگزاری برنامه های آموزشی و ترویجی درباره ی استفاده بهینه از منابع آب و خاک برای کشاورزان و عموم مردم همین طور تشویق به استفاده از تکنولوژی های جدید در بهره برداری از آب وخاک برای محافظت از آب و خاک موثر است اما کافی و سراسری نیست.
وی تصریح کرد: مهم ترین چالش های پیش روی دولت، مدیریت ناکارآمد، رعایت نشدن قوانین حفاظتی یا نظارت نشدن بر اجرای آنها، تغییرات اقلیمی، کاهش تعداد پژوهشگران در زمینه پژوهش های آب وخاک و کمبود منابع مالی است که بر اجرای پروژه های حفاظتی و پیشرفت زیرساخت ها تأثیر منفی و جدی می گذارد. در مجموع اقدامات و سیاستهای دولتی در حوزه محافظت از خاک و منابع آب به رغم تلاش ها و اقدامات انجام شده، با چالش های جدی روبروست.
این عضو پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با تکیه بر احتیاج به همکاری بین سازمانی، افزایش آگاهی عمومی، سرمایه گذاری در تکنولوژی های جدید و اصلاح و اجرای صحیح قوانین و مقررات اظهار داشت: همکاری و تعامل بین المللی و سرمایه گذاری در زمینه تکنولوژیهای جدید مورد نیاز برای بهتر شدن وضعیت نیاز است.
بیات در انتها اظهار نمود: هر اندازه که در کنار مدیریت اراضی، مدیریت علمی، آینده نگر و جامعی اعمال شود، مقدار فرسایش خاک کاسته می شود. در این راستا ضروری است که مدیریت تخلیه سدها در وقت بارندگی های شدید، پخش سیلاب، استحصال آب باران، کاهش برداشت از منابع زیرزمینی، اصلاح روش های آبیاری به شکل علمی، آینده نگر و جامع صورت گیرد.
بطور خلاصه رشد جمعیت، توسعه عمرانی و تغییر اقلیم عوامل اصلی فرسایش خاک به قول این عضو پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری عواملی مانند رشد جمعیت، توسعه عمرانی و تغییر اقلیم، تأثیرات نامطلوبی بر منابع خاک گذاشته اند و همچون عوامل اصلی تشدید فرسایش خاک در ایران محسوب می شوند. چالش سیاست های دولتی برای حفاظت از خاک بیات درباره ی ی اثربخشی سیاست های دولتی حوزه حفاظت از خاک و آب نیز اظهار داشت: اقدامات دولت در این مورد به سبب ماهیت حاکمیتی منابع آب و خاک و اثر این منابع در زمینه حفظ اکوسیستم و امنیت غذایی کشور اهمیتی ویژه دارد. این عضو پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با تاکید بر نیاز به همکاری بین سازمانی، افزایش آگاهی عمومی، سرمایه گذاری در فناوریهای جدید و اصلاح و اجرای صحیح قوانین و مقررات عنوان کرد: همکاری و تعامل بین المللی و سرمایه گذاری در زمینه تکنولوژیهای جدید مورد نیاز برای بهتر شدن وضعیت نیاز است.
منبع: پرشین رز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب