گزارش پرشین رز؛
کردوانی چهره تابناک استان سمنان و مروج اندیشه سبز زیستن
پرشین رز: مرحوم پرفسور کردوانی را می توان یکی از بزرگترین مفاخر استان سمنان دانست، دانشمند برجسته ای که سبز زیستن و دوست داشتن محیط زیست و منابع کشورمان را به ما یادآوری کرد.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها: سال ۸۴ بود که پرفسور کردوانی از پله های آمفی تئاتر صدا و سیما بالا رفت تا در مقابل دوربین ها جایزه یک عمر مجاهدت علمی خودرا بگیرد آن هم در همایش چهره های ماندگار که با نوای دلنشین سنتور مشکاتیان، دانشمندان و نخبگانی که عمرشان را پای علم و دانش مملکت گذاشته اند و امروز موی سپید کرده اند، روی سن گرد آمدند و از طرف انجمن چهره های ماندگار کشور، تندیس هایی را دریافت نمودند.
در آن سال کردوانی بعنوان چهرهٔ ماندگار در حوزه جغرافیا معرفی گردید و نشان علمی کشور را هم گرفت. بزرگ مردی، اهل گرمسار که آن روزها ۷۴ ساله بود و ردای استادی و صاحب نظری بر تنش خوش نشسته بود. عضویت در بنیاد مطالعات آسیای شبکه آب خاورمیانه سبب شد تا او بیش از گذشته میهمان برنامه های صدا و سیما شود. استاد دانشگاهی که حالا دیگر عضو هیئت امنای صلح سبز نیز بود و کوشش کرد تا سبز زیستن را به مردم بیاموزد و یادشان بیاورد که باید با طبیعت مهربان بود.
کردوانی که بود؟
کردوانی در سال ۱۳۱۰ در گرمسار متولد شد، پدرش حسین علی بلوک باشی از ملاکان منطقه بود پرفسور کردوانی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خودرا در گرمسار گذراند و بعد از گرفتن مدرک دیپلم از مدرسه رازی (فرانسوی) در تهران برای ادامه تحصیل در رشته عمران کویر به آلمان عزیمت کرد تا بر دانش خویش بیفزاید و این دفعه رنج سفر را برای آن به جان خرید.
در سال ۴۵ موفق به گرفتن مدرک دکترا با بالاترین امتیاز شد و بعد از بازگشت از آلمان در دانشکده کشاورزی ارومیه به فعالیت پرداخت. او سپس به دانشگاه تهران رفت و از سال ۴۸ در این دانشگاه مشغول تدریس شد. وی مدیریت کل دفتر مطالعات آموزشی دانشگاه تهران را در میان سالهای ۴۸ تا ۵۴ برعهده داشت و بنیانگذار و رییس مرکز تحقیقات مناطق کویری و بیابانی ایران (۱۳۵۴ تا ۱۳۵۸) بود.
کارشناس کار درست و صاحب نظر حوزه کویر
یک کارشناس حوزه منابع طبیعی با اعلان اینکه استاد پرویز کردوانی مطالعات میدانی فراوانی در مناطق کویری و بیابانی ایران داشت، به خبرنگار مهر، می گوید: وی را به حق پدر علم کویر شناسی می دانند چونکه به نظر من هیچ ایده و طرحی درباره کویرها و بیابان ها وجود نداشت که در ذهن وی نباشد یا وی درباره آن نتواند اظهار نظر کند.
منوچهر باقری با اعلان اینکه کردوانی چند کار بسیار بزرگ و مهم کرد که مالچ پاشی ریگی برای جلوگیری از ورود غبار و گردو خاک به شهرها بر پایه پلیمر و نه مواد نفتی که برای محیط زیست خطرناک باشد، در زمره این طرح ها است که در گرمسار با حضور خود وی بصورت پایلوت اجرا شد همین طور ایشان باز چرخه آب و تولید گندم روستایی را نیز به صورتی بازتعریف کردند و در حقیقت فکر تغییر روش های کشت سنتی به مدرن را ایشان در ذهن مسئولان قرار دادند که امروز برکات آنرا شاهد می باشیم.
وی اضافه کرد: پرفسور کردوانی اعتقاد داشت که از اساس کشت گندم ما اشتباه است وی می گفت گندم ریشه ای ندارد در نتیجه آنرا می توان در ده سانتی متری هم کاشت پس نیاز نیست که اصلاً گندم زار را شخم زد و ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر پایین رفت این میزان چاله بزرگ برای گندم ریز جثه سبب می شود که آب به خاک نفوذ کند در نتیجه زمین چندین برابر میزان مورد نیازش آب بخورد و این خود راه تباهی داشته های آبی استان سمنان و کشور است در نتیجه گندم را باید با دیسک زدن زمین که در حقیقت زمین را چند سانتی متری بصورت سطحی می خراشاند، کاشت تا عمق ایجاد نشده و آب زیادی توسط زمین حصر نشود.
مسئولیت هایی که از سر عشق بود
این کارشناس حوزه منابع طبیعی با اعلان اینکه پرفسور رییس کمیته بیابان زدایی انجمن متخصصان محیط زیست ایران نیز بود در نتیجه یک نوع قدرت چانه زنی را در حوزه حفظ منابع آبی و محیط زیست در میان مسئولان دولتی به وجود آورده بود، بیان کرد: واقع کردوانی مبدع روشی بود که در آن با بهره گیری از رسانه هایی مانند صدا و سیما و خبرگزاری ها و… تبعات منفی تصمیمات مسئولان به اطلاع مردم می رسید در نتیجه مسئولان اهتمام می کردند تا با دقت بیشتری تصمیمات خودرا گرفتن کنند.
باقری با اعلان اینکه خدمات او نقش مهمی در پیشبرد علم کویر شناسی و مقابله با خشکسالی داشت، ابراز کرد: به اذعان خیلی از نزدیکان وی، کردوانی در حقیقت زندگی خویش را وقف علم، طبیعت ایران و جغرافیای این آب و خاک کرد و در نهایت تواضع و بردباری با مشکلات مقابله می کرد. کردوانی زمانی صحبت از مضرات حفر چاه های گوناگون می کرد که در حقیقت صحبت کردن درباره خیلی چیزها، دشوار بود چونکه نه گوش شنوایی وجود داشت و نه برخی متوجه حرف های وی می شدند در نتیجه وی یک کاراکتر آوانگارد نیز داشت که بسیاری صحبت هایش یک دهه دیگر محقق می شود.
کردوانی تالیفات بسیاری داشت اما توانست جایزه مهرگان علم را به خاطر تألیف بهترین کتاب سال در حوزه محیط زیست از آن خود کند این امر سبب شد تا وی محبوبیت بیشتری نیز پیدا کند و دیگر پای ثابت برنامه های صدا و سیما در حوزه محیط زیست، مدیریت مصرف آب، خشکسالی و… هرچند صراحت لهجه و به کار بردن برخی اصطلاحات از طرف او همیشه صحبت هایش را شیرین و البته در بعضی مواقع نیز با دشواری هایی برای مجریان صدا و سیما همراه می ساخت.
یک عمر مجاهدت علمی
فریده گل بو همسر و همراه ۵۵ سال زندگی پرفسور کردوانی شاید بهترین کسی است که درباره شخصیت این دانشمند برجسته نظر بدهد. وی که خود مولفی بزرگ است، در روز خاک سپاری همسرش به رسانه ها اظهار داشت: اگر تمام صحبت هایی او از ۴۰ تا ۵۰ سال پیش درباره محیط زیست و مناطق کویری کشور اجرا می شد شاید الان وضعیت بهتری در محیط زیست داشتیم و شاید وضعیت خوزستان اینگونه نبود مرحوم کردوانی از کسانی بود که با سندیت بیان کرد که احیای واقعی و طبیعی دریاچه ارومیه امکان پذیر نیست مگر اتفاق نادری بیفتد.
وی با اعلان اینکه او یکی از دلیلهای آنرا حفر چاه های زیاد در اطراف دریاچه می دانست. همین طور مرحوم کردوانی همچون افرادی بود که مخالف مالچ پاشی بر روی مناطق کویری بود عملی موجب مصرف زیاد آب، بوی نامطلوب و ماندگاری کمی می شود. وی در مقابل ریگ پاشی را مطرح کرده بود، اظهار داشت: بعنوان کسی که ۵۴ سال از نزدیک با او زندگی کرده، شاهد فعالیت عاشقانه وی در حوزه جغرافیا، کویر و محیط زیست کشور بوده ام.
علی کردوانی یادگار پرفسور کردوانی نیز در مراسم روز تشییع پیکر پدر و در سخنانی کوتاه اظهار داشت: پدرم، من را یاد نظم و انضباط و پشتکار می اندازد پدرم واقعاً به مادیات وابسته نبود و حرص مالی نداشت و زیاده خواه نبود و این برای ما الگو محسوب می شد. پدرم بیش از ۲۰ کتاب دانشگاهی و ده ها مقاله علمی به زبان های فارسی، انگلیسی و آلمانی به چاپ رساند و ماحصل زندگی علمی او مالامال از عشق بود. مراسم شروع به کار مالچ ریگی به ابتکار کردوانی
مالچ ریگی ابتکار ماندگار کردوانی
کردوانی همیشه درباره ریزگردها و غبار برخاسته از خاک در خوزستان و عراق و عربستان و… هشدار می داد و معتقد بود که اگر دریاچه ارومیه خشک شود طوفانی از نمک کشور را در می نوردد، او بارها و بارها درباره طرح هایی مانند مالچ پاشی صحبت کرده بود اما نکته مد نظر او مالچ های غیرنفتی و دوستدار طبیعت بود. ابتکار وی در این مورد، ابتدا در گرمسار اجرا شد.
مدیرکل سابق منابع طبیعی و آبخیزداری سمنان که در زمان اجرای طرح مسئولیت داشت با اعلان اینکه این طرح سال ۹۸ به ابتکار پرفسور کردوانی اجرا شد، اظهار داشت: شهرستان گرمسار با داشتن ۲۸۴ هزار و ۷۰۰ هکتار اراضی کویری یکی از مناطقی است که با وجود بادهای موسمی مستعد ریزگرد و غبار بود پس این منطقه بعنوان زادگان پرفسور کردوانی برای پایلوت طرح مطرح و سپس اجرا شد. یکی از مزایای این طرح از بین نرفتن آن در زیر آفتاب داغ و همین طور هم جنس بودن آن با طبیعت است، پس مالچ ریگی همان سنگریزه های موجود در طبیعت هستند که مشکلی را ایجاد نمی کنند.
علینقی حیدریان با اعلان اینکه در این طرح از مالچ غیر نفتی که به محیط زیست لطمه نرسانده اما ریگ های روان را هم تثبیت می کند استفاده شده است، بیان داشت: انجام مالچ ریگی برای اولین بار در ۵۰ هکتار از بیابان های گرمسار صورت گرفت تا ریگ ها تثبیت و از فرسایش بادی کاسته شود ا توجه به این که در بعضی از نواحی بیابانی استان سمنان به سبب نمک بالای منطقه و صخره ای بودن امکان کاشت تاغ و عملیات بیولوژیک وجود ندارد برای جلوگیری از فرسایش بادی از این روش استفاده شده که ابتکار پرفسور کردوانی بود.
حق مطلب ادا نشده است
کردوانی همین طور مدیرکل دفتر مطالعات آموزشی دانشگاه تهران نیز بود و از این بابت در میان چهره های دانشگاهی نیز شهره است مصطفی کواکبیان مدرس دانشگاه و نماینده سابق سمنان در مجلس شورای اسلامی که از نزدیکان وی نیز بود، در مراسم خاکسپاری پیکر مرحوم کردوانی اظهار داشت: نمی توان در مباحث پژوهشگران و اندیشمندان علم جغرافیا، کویر شناسی و محیط زیست کشور مستندی از نظرات پرفسور کردوانی ندید.
وی بیان کرد: در عین حال پرفسور کردوانی نسبت به استان سمنان نیز حق فراوانی دارد، اگر منطقه گرمسار، پارک و منطقه ای به نام وی شده نسبت به زحمات ایشان برای محیط زیست استان و منطقه گرمسار بسیار اندک است.
از سوی دیگر در استان سمنان طی سالهای اخیر نه فقط همایش تقدیر از این چهره برجسته علمی برگزار نشد، بلکه به جز یک پارک در بیرون شهر گرمسار، اثری از نام این دانشمند برجسته وجود ندارد. این در حالیست که خدمات پرفسور کردوانی به مردم استان سمنان و کشور، بمراتب بیش از یک نامگذاری یک پارک معمولی ارزش دارد. تنها یک طرح مالچ پاشی ریگی وی برای کل استان سمنان کافی است چونکه معضل بزرگ ریزگردها را می تواند با ابزار طبیعی رفع کند اما کمتر در این استان، چهره های علمی و علما مورد تقدیر قرار می گیرند.
جایگاه علمی و کار ویژه کردوانی
یکی دیگر از کارشناس حوزه منابع طبیعی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اعلان اینکه پرفسور کردوانی دارنده نشان درجه یک دانش نیز بود و این امر مبین شخصیت والای آن استاد برجسته است، اظهار داشت: کردوانی یک کار ویژه مهم نیز داشت و آن این که مسائل در رابطه با بیابان، کویر، خشکسالی و مصرف آب را توانست با ادبیات مردمی و ساده به مردم بیان کند و در رسانه ها مفاهیم عمیق علمی مانند ریزگرد، چرخه آب، بازچرخش پساب های خانگی و موارد دیگر را آنطور بیان می کرد که یک زن خانه دار ساده نیز آنرا به آسانی متوجه شود.
محمد صالحی با اعلان اینکه کردوانی در حقیقت یک نوع مترجم بین رویدادهای علمی و زبان دانشگاهی کشور و مردم بود، بیان داشت: او توانست راهی را بوجود آورد که کارشناسان بتوانند آنطور که می اندیشند و می نویسند، به زبان مردم نیز تکلم کرده و حتی به زنان خانه دار نیز راه حل مصرف بهینه آب بدهند چونکه کردوانی می دانست رکن مدیریت آب در خانه زنان هستند. کردوانی توانست به صورتی خانواده ها را به آنچه باید صورت دهند، تشویق کنند.
وی با اعلان اینکه استفاده از پساب روشویی توالت ها و استفاده از آب آن به وسیله یک لوله ساده در توالت های فرنگی یکی از مسائلی بود که او برای اولین بار در میان خانواده ها بیان کرد و توانست این جرقه را در فکر مردم بزند که شاید با کارهای کوچک هم می توان به باز چرخه آب در کشور کمک نماید. موضوعی که سابقاً کمتر به آن توجه می شد و وقتی که کارشناسان درباره چرخه آب صحبت می کردند به طور معمول دریاچه، کشاورزی و منابع آبی و… در صحبت هایشان بیشتر جای داشت در صورتیکه کسی درباره نقش مردم در خانه صحبت نمی کرد.
کردوانی در ۹۰ سالگی درگذشت
پرفسور کردوانی در ۹۰ سالگی فوت کرد. او عمر خودرا در راه مجاهدت های علمی گذاشت و حضور میدانی وی در کویر و بیابان ها برای اجرای نظریه های علمی یکی از شاخصه های وی بود. او که تا همین ۹۰ سالگی هم آثار آفتاب سوختگی در چهره اش وجود داشت و نشان می داد که وی چندان هم اهل پشت میز نشینی نیست.
سهم خدمات کردوانی در استان سمنان یک مجسمه در گرمسار و یک پارک در این شهرستان که زادگاه او شمرده می شود، است. دانشمندی که حتی در خارج از کشور هم برایش تقدیر برگزار کردند و نظریاتش درباره دریاچه ارومیه و بختگان و خوزستان و همین طور ریزگردها در کنار مشارکت و نقش خانواده ها در باز چرخه آب، بسیار مورد توجه قرار گرفت.
کردوانی خدمات شایان ذکری را به کشور کرد اما شاید بتوان از با اهمیت ترین اقدامات او به مطالعات درباره کویر، چرخه آب کشور، مطالعات درباره ریزگردها، شیوه های نوین کشت با کمترین نیاز آبی، مالچ پاشی بدون نیاز به محصولات نفتی مضر برای طبیعت، کوشش برای شناساندن ظرفیت های کویر کشور به مردم و سپس به دنیا، بیان اقدامات کوچک اما مؤثر در کاهش مصرف آب خانوار شهری و روستایی و تألیف ده ها عنوان کتاب اشاره نمود که نامش را در کنار مفاخر استان سمنان جاودانه ساخت.
منبع: persianrose.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب