گزارش پرشین رز؛

استان سمنان در خطر خشکسالی

استان سمنان در خطر خشکسالی ریزگردها و غبار آلاینده سبب شد تا یکبار دیگر موضوع خشکسالی، حفظ منابع آبی و همین طور برنامه ریزی برای تغییر رویه های فعلی در استان سمنان مطرح شود.



خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمد حسین عابدی: ماجرای ریزگردها، غبار و آلاینده ها که از پدیده وارونگی هوا نیز سود برده و این روزها در ریه همه مردم استان سمنان جا خوش کرده، ماحصل سیاست های نادرستی است که در قبال منابع آبی در پیش گرفتیم و امروز نتیجه آن، نابودی بخش اعظمی از کشاورزی در استان سمنان است.
تصمیماتی که در اواخر دهه ۵۰ و دهه ۶۰ سبب شد تا نهضت حفر چاه در کشور و استان سمنان رواج پیدا کند و یک دفعه چاه های مختلفی در جای جای استان بدون ارزیابی های علمی و به شکل خلق الساعه ایجاد شوند تا بتوانیم توسعه کشاورزی را شاهد باشیم بدون این که بدانیم چه بهای سنگینی را در آینده مقرر است برای آن پرداخت نماییم.
تصمیماتی که درست نبودند
در واقع باید گفت ما منابع آبی مان را مصرف کردیم نه استفاده و امروز ماحصل آن افزایش عمق چاه ها، کمبود آب، کاهش منابع آبی، کاهش کیفیت آب، شور شدن چاه ها، مهاجرت روستاهای جنوب دامغان، سمنان، شاهرود و حتی میامی که زمانی پرآب ترین منطقه استان سمنان بود، شده است.
سال ۹۳ برای تهیه گزارشی درباره منابع آبی به یک مغنی شاهرودی برخوردیم که گویای همه آن چیزی است که برای استان سمنان در چهار دهه قبل رخ داده است این مغنی پیرمرد می گفت «آن روزها هر کجا برگ سبز یا بوته ای در زمین بود پشت برگ های آنرا نگاه می کردیم اگر نم داشت، همان جا را حفر می کردیم فقط کافی بود دهانه چاه قبلی که حفر کردیم بصورت ایستاده دیده نشود و …»
پس از سال ها نهضت سد سازی و انتقال آب جای خودرا به چاه کنی داد و نتیجه آن خشک شدن دریاچه ارومیه، هورالعظیم، بختگان و… شد و امروز کافی است که باد نسبتاً شدیدی بر روی این دریاچه های روز گذشته و کویرهای امروز بوزد تا انبوهی از خاک و نمک را وارد ریه های مردم کند که بطور قطع خطرناکست.

آبیاری قطره ای مانند چاه کنی خیانت به منابع آب است
یک کارشناس کشاورزی با اعلان اینکه سهم آب کشاورزی استان سمنان ۹۰ درصد است و تنها شش درصد سهم شرب و چهار درصد سهم صنعت می شود، اظهار داشت: ما بجای این که سهم کشاورزی را از آب کم نماییم با کارهای نادرست و غیرکارشناسی به بحران ها دامن زده و یک اشتباه را بارها و بارها تکرار کرده ایم ابتدا این که به غلط این باور را نهادینه کرده ایم که کشاورزی یک رکن توسعه استان سمنان است. متأسفانه دو دهه است که دیگر چنین نیست درست است که روزگاری کشاورزی این استان رونق داشت اما امروز به سبب کم آبی ما در تمام استان سمنان نصف یک شهرستان کوچک در استان گلستان هم گندم تولید نمی نماییم.
حمید رضا ابراهیمی بیان کرد: شگفت آور این است که ما در استان سمنان برای هر کیلوگرم گندم ۲۰ هزار تومان آب با ارزش استفاده می نماییم کیلوگرمی سه هزار تومان هم آفت کش، کارگر و کمباین و… هزینه می دهیم و آنرا ۱۱ هزار تومان در بهترین شرایط می فروشیم! کسی هم نمی گوید که اصلاً چرا باید چنین کاری را نماییم وقتی مفهومی به نام آب مجازی یا کشت مزیت دار وجود دارد و شما می توانید برای مثال گندم مورد نیاز را با کیلوگرمی ۹ هزار تومان از استان فارس تهیه و بجای آن برای این استان، زعفران بکارید و به آنها تحویل دهید.
وی با اعلان اینکه آبیاری نوین که مسئولان امروز می گویند و آنرا در زمره افتخارات خود می پندارند در ادامه نهضت چاه کنی، یک نوع خیانت به منابع آبی است و هیچ فایده ای هم ندارد، اضافه کرد: طرحی که ۳۰ سال پیش مطرح بوده و دو دهه است درگیر آن هستیم هنوز به زعم مسئولان جهاد کشاورزی نوین محسوب می شود! این نشان از تفکر حاکم بر برنامه ریزان است این نوع آبیاری سبب شده تا هر چه منابع آبی ما آب داشتند از زیر زمین بیرون کشیده و در استخرهای روباز در معرض هوازدگی، تبخیر و هدر رفت قرار گیرد در صورتیکه جای آب، زیر زمین امن تر است امروز اگر با هواپیما از روی شهری مانند شاهرود که بحران آب دارد عبور کنید هزاران استخر آب می بینید که آب را در معرض هدر رفت قرار داده اند و همچنان هم دست از اصلاح این کار خیانت آمیز برنمی دارند.
خشکسالی خطر جدی
یک کارشناس هواشناسی ضمن آنالیز داده های هواشناسی استان سمنان درباره بارش ها و در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: در سال زراعی گذشته که شامل سال ۹۹ تا ۱۴۰۰ است و نه سال زراعی جاری که از پاییز ۱۴۰۰ شروع شده، شاهد کاهش نزدیک به ۴۵ درصدی بارش نسبت به دوره بلندمدت بودیم که بی سابقه بود به عبارت دیگر بارش ها در استان سمنان تقریباً نصف شده است، از طرف دیگر میانگین بارش ها در سال زراعی گذشته از طرف هواشناسی ۷۷ میلیمتر عنوان شد که بسیار با وضعیت نرمال کشور فاصله دارد.
محسن عامری با اعلان اینکه در سال زراعی جاری به سبب این که هنوز به انتها آن نرسیده ایم نمی توان به درستی پیش بینی نمود که چه اتفاقی رخ داده اما در سال قبل که داده های آن پاییز ۱۴۰۰ انتشار یافته شاهد می باشیم که میانگین بارش استان نسبت به سال زراعی پیش از یعنی سال زراعی ۹۹ بیش از ۵۱ درصد کم شده و به عبارت دیگر نصف شده است از طرف دیگر داده ها نشان میدهد که هیچوقت میزان بارش ها در سالهای زراعی طی چند دهه اخیر که داده های هواشناسی موجود است زیر ۱۰۰ میلیمتر نبوده ولی حالا به ۵۰ میلیمتر هم نمی رسد که خبر از شرایط نامناسب در استان سمنان می دهد.
وی با اعلان اینکه اقلیم نشان میدهد که نیمه شمالی کشور در یک دهه اخیر یک درجه گرم تر شده است، اضافه کرد: کاهش بارندگی و در پی آن خشکسالی دارای چندین عامل است که همچون آن برهم خوردن تعادل آبی استان سمنان یعنی برداشت و ریزش، گرمایش زمین، گازهای گلخانه ای، افزایش تبخیر و نابودی منابع آب ساز، نابودی فضای سبز و ده ها عامل دیگر به ویژه دست کاری انسان در طبیعت را می توان نام برد.

مشکلات کم آبی استان سمنان
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان سمنان اسفند ماه ۱۴۰۰ در نشست شورای پیش گیری از وقوع جرم دادگستری استان آماری را ارائه کرد که همگان از شنیدن آن شگفت زده شدند هرچند احتمال وقوع آنرا می دادند. ایرج حیدریان در آن نشست با اعلان اینکه ثبت ۳۰ میلیمتر بارندگی در سال بارشی، از یکم مهر ۱۴۰۰ تا اسفند ماه ۱۴۰۰ نسبت به زمان مشابه سال قبل نشانگر کاهش ۳۸ درصدی بارندگی ها است، اظهار داشت: بارندگی های سال ۱۴۰۰ تقریباً ۳۸ درصد نسبت به سال قبل و ۴۵ درصد نسبت به بلندمدت در استان سمنان کم شد.
وی با اعلان اینکه و آموزش مصرف بهینه آب، تغییر سبک زندگی و استفاده از تکنولوژی های جدید در مصرف آب ضروری می باشد، اظهار داشت: اجرای طرح نجات آب در بخش کشاورزی همچون اقداماتی است که باید کرد لیکن باتوجه به مصرف بالای آب در بخش کشاورزی، شیوه های آبیاری و کشاورزی باید بهبود یابد و در زمینه کشاورزی بجای تولید، به ذخیره سازی وابسته هستیم از طرف دیگر کنتور بر روی ۹۰ چاه استان سمنان نصب گردید و تعیین تکلیف چاه های بدون مجوز نیز انجام شد و ۵۲ مورد چاه بدون مجوز در دست بررسی می باشد.
وی با اعلان اینکه ۸۹۲ حلقه چاه در محدوده قرق چاه های آب شرب در شعاع دو کیلومتری شناسایی شد و حجم برداشت از این چاه ها کنترل می شود، اضافه کرد: در استان بیش از ۶۰۰ حلقه چاه کشاورزی، ۱۶۰ حلقه چاه بخش خدمات و ۱۳ حلقه چاه چندمنظوره است و برداشت بیشتر از حد مجاز با قطع برق چاه های محدوده قرق کنترل می شود.
تغییر الگوی کشت محصولات
یک اقلیم شناس نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اعلان اینکه مشخصاً پدیده ای که در کشور رخ داده افزایش دمای هوا بین یک الی دو درجه است که در نیمه شمال شرق کشور شاهد افزایش ۱.۲ درجه ای دمای هوا هستیم، اظهار داشت: کشاورزان امروز نیاز دارند تا کسی به آنها کمک نماید پس باید پیش بینی اقلیمی و نه هواشناسی صورت گیرد تا شاهد پدیده های جوی مانند خشکسالی و گرمای شدید یا سرمای زودرس بهاره نشویم.
ناصر کرمی با اعلان اینکه کشاورزان بیشتر با پیش بینی اقلیمی سروکار دارند نه هواشناسی، بیان کرد: متأسفانه در پیش بینی های اقلیمی کارهای زیادی در کشورمان صورت نمی گیرد لیکن باید این پیش بینی ها دقیق تر و بهتر شود تا اطمینان مخاطبان را بهتر جلب نماید و همین طور می بایست قابل فهم برای مردم باشد تا بتوانند اقداماتی را که از دستشان بر می آید مانند کشت اقلام مقاوم به سرما و گرما به کار گیرند.
وی درباره راهکارهای مقابله با خسارت های خشکسالی و گرما بیان کرد: باید به کشاورزان کمک کرد تا محصولاتی را با آستانه اقلیمی بیشتری را کشت کنند که هم گرما و هم سرمای زودرس بهاره را تاب بیاورد برای اینکه به همان اندازه که امکان دارد موج سرمای شدیدی در یک سال و در یک کشت کشاورزی بیاید به همان میزان امکان دارد که یک موج گرمای شدید هم در همان سال رخ دهد. تصاویر روستاهای بی ارجمند در شاهرود است که حتی آب برای خوردن نیز ندارند و به طور معمول با تانکر آبرسانی می شوند، بسیاری روستاهای این منطقه خالی از سکنه است در صورتیکه روزگاری بی ارجمند بهترین خربزه، هندوانه، کوکنار و حتی پنبه و تنباکوی استان را تولید می کرد
تداوم شرایط خطر بزرگ برای استان سمنان
یک کارشناس محیط زیست اما با هشدار نسبت به شرایط فعلی، اظهار داشت: تخریب شاهوار و منابع آبی آن بعنوان بزرگترین کانون آب ساز استان سمنان از یک سو، دستکاری در طبیعت، صنایع آلاینده و گازهای گلخانه ای در سمنان و گرمسار، افزایش دما هوا و خشک شدن منابع آبی کم کم متأسفانه آینده ای تاریک را برای استان سمنان رقم زده است که فرار از آن نیز با ادامه شرایط و رفتاری که ما با طبیعت داریم، اجتناب ناپذیر است.
مرتضی فرهادی با اعلان اینکه سال ها است که کارشناسان در استان سمنان نسبت به بالا آمدن سطح شوراب ها های کویرهایی مانند کویر حاج رضا قلی هشدار می دهند، ابراز کرد: در صورتیکه پیش روی شوراب ها های و تلخاب های بی ارجمند، طرود، کویر رضا قلی و… به سمت دامغان و شاهرود بیاید از زیر زمان تمام منابع آبی را آلوده و باغات انگور و میوه ای که در رویان، دیزج و دیگر نقاط جنوبی شهرستان های شاهرود و دامغان است را نابود کرده و دیگر حتی نمی توان در آنجا کوچک ترین گیاهی کاشت برای اینکه خاک شور می شود.
وی با اعلان اینکه به وضوح در سالهای اخیر گرادیان هوا به سبب تخریب طبیعت در استان سمنان زیاد شده است، بیان کرد: فاصله دمای روز و شب هر چه بیشتر باشد نشان از کویری بودن منطقه دارد و ما متأسفانه در سالهای اخیر آنقدر با دست خودمان موانع افزایش گرادیان مانند شاهوار و اولنگ، طزره و مهدی شهر بواسطه معدن و سد سازی و… تخریب کرده ایم که میزان تبخیر بالا رفته و گرادیان نیز بالا رفته است.
باید چه کرد؟
این کارشناس محیط زیست با اعلان اینکه در وهله اول می بایست هرچه تا حالا می کردیم را نکنیم یعنی ابتدا طرح های بیهوده و پرهزینه کشاورزی مانند حفر چاه، آبیاری قطره ای که خود از چاه کنی بدتر است برای اینکه آب را به سطح می آورند، آنرا در استخر می ریزند و در معرض تبخیر قرار می دهند تا به خوبی آب هدر برود، بصورت کلی برچیده شود تا حداقل شرایط از این بحرانی تر نشود.
فرهادی با اعلان اینکه دیگر راه حل این است که ما قید کشاورزی پر آب مانند گندم و جو، صیفی جات و.. را بصورت کلی بزنیم و سومین راه حل این است که سهم آب کشاورزی را با کشت گلخانه ای، هیدروپونیک و آیروپونیک و… کاهش دهیم چونکه امروز ۹۰ درصد آب استان سمنان صرف کشاورزی می شود که ۶۷ درصد آن هم در حقیقت با روش های نادرست هدر می شود، اضافه کرد: باید جلوی صدور مجوزهای بهره برداری جدید را گرفت تا حداقل شرایط از این بدتر نشود.
در نهایت باید گفت بحران خشکسالی در استان سمنان جدی است و برای برون رفت از آن می بایست برنامه ریزی جدی داشت و از رویه های غلط دست برداشت وگرنه اگر تمام آب دریای خزر هم به استان سمنان بیاید اما مدیریت ما این باشد که امروز است، خزر کویر می شود اما سمنان آباد نخواهد شد برای اینکه آبادی ابتدا در فکر و اندیشه و برنامه ریزی مسئولان ما شکل می گیرد و سپس در اراضی کشاورزی و صنعت، معدن و…، حال باید دید که در ادامه چه تدابیری برای مقابله با خشکسالی در استان صورت می گیرد.

1401/01/24
13:32:55
5.0 / 5
535
تگهای خبر: آب , باد , بارش , بارندگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۵ بعلاوه ۳
persianrose.ir - حقوق مادی و معنوی سایت پرشین رز محفوظ است

پرشین رز

گل و گیاه